Rzeźba kameralna z PRL, czyli walka z „mieszczańską tandetą”

Peerelowski design od lat wzbudza zachwyt miłośników sztuki i jej kolekcjonerów. Fenomen porcelanowych figurek z lat 50. i 60. XX w. pozwala odkryć najnowsza wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. To nie tylko opowieść o „małych dziełach sztuki”, ale także o rewolucji w aranżacji polskich mieszkań, która nastała wraz z polityczną odwilżą.

Obiekty na wystawie pt. „Wielka czwórka i inni. Ceramiczna rzeźba kameralna w PRL-u” to w znakomitej większości figurki należące do kolekcjonera Tomasza Dziewickiego. Jego zbiór to 350 dzieł został uzupełniony obiektami pochodzącymi z kolekcji muzealnych, m.in. Muzeum Narodowego w Warszawie.

Niedawno Muzeum Narodowe we Wrocławiu przybliżało twórczość polskich projektantek szkła, na wystawie pt. „Szklane życiorysy”.

Instytucją kluczową dla zaistnienia fenomenu figurek, był Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Projektanci instytutu mieli za zadanie zreformować wnętrza polskich mieszkań. Nowoczesność miała zastąpić tzw. „mieszczańską tandetę”. „Wielka czwórka” to artyści rzeźbiarze pracujący w IWP, zatrudnieni tam u progu 1956 r. Byli to Henryk Jędrasiak, Lubomir Tomaszewski, Hanna Orthwein i Mieczysław Naruszewicz. W ciągu kilku lat artyści stworzyli szereg wzorów, które trafiły do produkcji we wszystkich polskich fabrykach porcelany, od Ćmielowa po Wałbrzych.

Figurki przedstawiały głównie postacie ludzkie i zwierzęce. Projektanci posiadali niezwykłą umiejętność obserwacji i zdolność wydobywania charakterystycznych cech poszczególnych zwierząt. Twórcy dążyli do uproszczenia formy, które przy jednoczesnej geometryzacji kształtów musiały pozostać czytelne.

Figurka „Dziewczyna siedząca” była jedną z bohaterek cyklu „Dizajn w formie”.

Ideą nowej linii ozdób od samego początku była dostępność. Figurki, pełniące rolę małych dzieł sztuki, miały powszechnie pojawiać się w mieszkaniach, a ich cena była dopasowana do ówczesnych uśrednionych zarobków.

Wystawę „Wielka czwórka i inni. Ceramiczna rzeźba kameralna w PRL-u” można oglądać w Muzeum Narodowym we Wrocławiu do 23 lutego 2025 r.

O ekspozycji opowiedziała jej kuratorka – dr Barbara Banaś.

Zdjęcia: Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Zdjęcie główne: Dama z koszykiem, proj. Zbigniewa Śliwowska-Wawrzyniak, 1957, Zakłady Porcelany Stołowej „Krzysztof” w Wałbrzychu; porcelana, dekoracja malowana, z kolekcji Tomasza Dziewickiego.

Artykuł Rzeźba kameralna z PRL, czyli walka z „mieszczańską tandetą” pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.