Zatrzymanie osoby podejrzanej

W 22 odcinku podcastu opowiem o zatrzymaniu osoby podejrzanej – jednym z najważniejszych, ale też najbardziej kontrowersyjnych czynności stosowanych na  „przedpolu” procesu karnego.

Zatrzymanie jest środkiem przymusu, którego celem jest zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania karnego. Nie jest to środek zapobiegawczy, ale tzw. czynność faktyczna. Może być stosowany zarówno do osoby podejrzanej, podejrzanego, jak i oskarżonego. W dzisiejszym odcinku skupię się na zatrzymaniu tzw. faktycznie podejrzanego a więc osoby, która nie jest stroną postępowania, nie przedstawiono jej zarzutów ani nie przystąpiono do jej przesłuchania w tym charakterze, ale podejrzewa się ją o popełnienie przestępstwa.

Wyjaśnię, jakie przesłanki muszą zostać spełnione, aby zatrzymanie było zgodne z prawem. Co decyduje o tym, że zatrzymanie jest legalne, zasadne i prawidłowe?

Przedstawię także podstawowe uprawnienia osoby zatrzymanej – od prawa do informacji i kontaktu z adwokatem, przez możliwość wniesienia zażalenia, aż po ochronę godności i zakaz stosowania tortur i nieludzkiego zachowania. To kluczowe elementy, które mają chronić osoby podejrzane przed arbitralnością działań organów ścigania.

Nie zabraknie odniesień do prawdziwych spraw kryminalnych, które wstrząsnęły opinią publiczną. Omówię zatrzymanie Igora Stachowiaka – tragiczny przykład rażących naruszeń praw osoby zatrzymanej.

Poruszę również sprawę Kanciał przeciwko Polsce, która zawisła przed Trybunałem Praw Człowieka. Wyjaśnię, jakie standardy międzynarodowe dotyczące zatrzymań wyznacza ten wyrok i dlaczego jest on istotny dla praktyki wymiaru sprawiedliwości w Polsce.

Opowiem o dwóch istotnych wydarzeniach związanych z masowymi protestami społecznymi w Polsce w 2020 roku, które były odpowiedzią na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 roku. Wyrok ten uznał za niezgodny z Konstytucją RP przepis umożliwiający aborcję w przypadku ciężkich i nieodwracalnych wad płodu, co wywołało ogólnokrajowe manifestacje.

Pierwszym wydarzeniem było zatrzymanie aktywistów na autostradzie pod Pruszkowem 30 października 2020 roku. Interwencja Policji została później uznana za nielegalną, niezasadną i przeprowadzoną w sposób nieprawidłowy przez Sąd Rejonowy w Pruszkowie.

Drugim incydentem były działania Policji podczas protestu w rejonie ronda de Gaulle’a w Warszawie 18 listopada 2020 roku. Funkcjonariusze, w tym nieumundurowani policjanci, użyli środków przymusu bezpośredniego, takich jak siła fizyczna, pałki teleskopowe i gaz pieprzowy, co wzbudziło poważne zastrzeżenia i zostało uznane za naruszenie standardów ochrony praw człowieka.