Kuran-ı Kerim Diyanet Dijital

Yedi âyetten oluşan Fâtiha sûresi, Mushafta birinci, nüzûl sıralamasında ise 5. sûredir. Hz. Muhammed’in peygamberliğinin ilk yıllarında Mekke’de nâzil olduğu hususunda ittifak vardır. Kaynaklarda bu sûrenin nüzûl sebebiyle ilgili özel bir olay anlatılmamaktadır. Kur’an-ı Kerim’in ilk sûresi olduğu için “başlangıç” anlamına gelen “Fâtiha” adını almıştır. Sûrenin ayrıca “Ümmü’l-Kitab” (Kitab’ın özü) “es-Seb’ul-Mesânî” (Tekrarlanan yedi âyet) , “el-Esâs”,“el-Vâfiye”, “el-Kâfiye”, “el-Kenz”, “eş-Şifâ”, “eş-Şükr” ve “es-Salât” gibi başka adları da vardır. Fâtiha sûresi, baştanbaşa eşsiz güzellikte bir dua ve bir yakarıştır.

Mushafta ikinci, nüzûl sıralamasında 87. sûredir, Medine’de nâzil olmuştur. Kur’an-ı Kerim’in en uzun sûresi olup 286 âyettir. Adını, 67-73. âyetlerde yer alan “bakara (sığır)” kelimesinden alır. Sûre, İslâm hukukunun ana konularıyla ilgili pek çok hüküm içermektedir. Tamamının bir nüzûl sebebi olmamakla birlikte birçok âyeti için özel iniş sebepleri vardır.

Mushaftaki sıralamada 3, iniş sırasına göre 89. sırada yer alan Âl-i İmrân sûresi, Medine döneminde inmiştir. 200 âyet olup adını 33. âyette geçen “Âl-i İmrân” tamlamasından almıştır. Âl-i İmrân, İmran ailesi demektir. Sûrenin önemli bir bölümünün geliş sebebi, Necran Hristiyanları adına Medine’ye gelen heyetle Hz. Peygamber arasında geçen Allah inancı konusundaki tartışmalardır.

Mushaf’taki sıralamada 4, iniş sırasına göre 93. sûre olan Nisâ sûresi, Medine döneminde inmiş olup 176 âyettir. “Nisâ” kelimesi, kadınlar demektir. Sûre, özellikle kadın haklarından, onların hukûkî ve sosyal konumlarından bahsettiği için bu adı almıştır. Sûrenin, hicretten sonra 5 veya 6. yılda Müreysî Gazvesi’nde indiği bilinen teyemmüm âyetini ihtiva etmesi, ağırlıklı olarak bu yıllarda indiğini düşündürmektedir.

Mushaftaki sıralamada 5. iniş sırasına göre 112. sûre olan Mâide sûresi, Medine döneminde inmiş olup 120 âyettir. Sûre, adını 112. ve 114. âyetlerde yer alan “mâide” (sofra) kelimesinden almıştır. Muhteva bakımından Nisâ sûresinin devamı mahiyetindedir. Zira Nisâ sûresinin son bölümünde değinilen Yahudi ve Hristiyanların bâtıl inançları, tutum ve davranışları bu sûrede de ağırlıklı olarak ele alınmış ve bunlarla ilgili önemli açıklamalar yapılmıştır.

Mushaftaki sıralamada 6. iniş sırasına göre 55. sûre olup Mekke döneminde inmiştir. 165 âyetten oluşmaktadır. Sûre adını, 136, 138 ve 139. âyetlerde yer alan “el-En’âm” kelimesinden almıştır. En’âm, koyun, keçi, deve ve sığır cinsi ehli hayvanları ifade eden bir kelimedir. Abdullah b. Ömer’e ulaşan bir rivayete göre Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “En‘âm sûresi bana toplu olarak indi. 70.000 melek tesbih ve hamd sözleriyle bu sûrenin inişine eşlik etti” (Taberânî, el-Mu‘cemü’s-sağ’îr, I, 145). Abdullah b. Abbas’tan aktarılan bir rivayette de Mekke’de “bir defada” indiği teyit edilmiştir (Taberânî, el-Mu‘cemü’l-kebîr, XX, 215). Ancak birkaç âyetinin Medine’de indiğine dair görüşler de vardır (bk. İbn Atıyye, II, 265; Elmalılı, III, 1861).