Panoptykon 4.0 Fundacja Panoptykon

Urzędujący minister zdrowia sięga do prowadzonej przez resort bazy danych dotyczących zdrowia i leczenia, po informacje, których użyje do próby zdyskredytowania lekarza, który go krytykował. To jednostkowy incydent, który nie powinien mieć miejsca. Ale już wykradzenie danych z bazy laboratorium ALAB, wyciek danych ze środowiska testowego firmy MEDILY, która dostarczała oprogramowanie jednej z wrocławskich klinik to incydenty, jakich – niestety – wiele, jeśli chodzi o dane medyczne.

Kto w państwie powinien mieć dostęp do historii medycznej? Na przykład, by sprawdzić, czy konkretna osoba jest w ciąży albo pacjent choruje przewlekle i leczy się w szpitalu. Dla wielu będzie oczywiste, że dostęp powinien mieć przede wszystkim lekarze lub lekarki. Ewentualnie inny kluczowi pracownicy ochrony zdrowia.

Ale przecież dostęp do danych medycznych, szczególnie digitalizowanych, ma dostęp większa liczba osób: od administratorów systemów po Ministerstwo Zdrowia. W przyszłości może nawet algorytmy sztucznej inteligencji.

W marcu 2024 r. Parlament Europejski zagłosował nad aktem o sztucznej inteligencji. Co prawda trwa jeszcze uzgadnianie wersji językowych, ale można się spodziewać, że kolejne prace i zatwierdzenie tekstu będzie już tylko formalnością. A więc mamy to – pierwszą na świecie tak kompleksową regulację systemów wykorzystujących sztuczną inteligencję.

Jakie budzi reakcje? Przewidywalnie, skrajne. Dla jednych to zamach na innowację i przejaw słabości Unii Europejskiej. Dla drugich przeciwnie, bo jest tu pole do popisu dla audytorów i bezpieczne piaskownice dla start-upów.

Zmiana polityczna, do jakiej doszło w wyniku wyborów w październiku 2023 r., wywołała u części społeczeństwa ogromną potrzebę rozliczenia ostatnich lat.  Potrzebę tę, z zachowaniem proporcji, można porównać do tej po zakończeniu PRL-u. A komisje śledcze mają teraz być podstawą do takich rozliczeń.

Przyjęta w 1989 r. polityka tzw. grubej kreski dała paliwo do wieloletnich sporów o lustrację czy tzw. dezubekizację. Zamiast patrzeć w przyszłość, politycy próbowali zaspokoić potrzebę części społeczeństwa, by rozliczyć przeszłość i ukarać winnych.

W listopadzie ubiegłego roku Amnesty International opublikowało badanie pokazujące, jak szybko i skutecznie algorytm TikToka profiluje nastoletnich użytkowników, dostosowując rekomendacje pod niepokój i smutek. Wystarczyło 20 minut scrollowania, by strumień treści zdominowały filmiki o zmaganiach z problemami psychicznymi. Po godzinie doszły do tego treści gloryfikujące samobójstwo.

Co zrobić, kiedy twoje dane osobowe są wykorzystywane niezgodnie z prawem?

Gdy firma wymusza na tobie podanie kolejnych i kolejnych informacji? Albo masz wrażenie, że ślady twojej aktywności w internecie łączą się w kompletny profil osobowy, a potem setki firm bezwzględnie wykorzystują go do wciskania niechcianych towarów i usług?

Do pomocy w takich sytuacjach powstał Urząd Ochrony Danych Osobowych.