TIMM Consultancy voor Jeugdzorgprofessionals Margreet Timmer

Herstellen van onveiligheid doe je in contact met anderen.

Een podcast met Marjo Alkema over Veiligheidsafspraken na huiselijk geweld en kindermishandeling

Veiligheidsafspraken zijn heel erg gedetailleerd, soms gaan ze over time-outs en soms ook gaan ze eerst over een tijdelijke pek voor kinderen.

Hoe weet je dat de afspraken echt helpen?

Het kost tijd, je maakt afspraken en die moet je uitproberen en weer bijstellen. Grote afspraken zoals geen ruzie meer worden heel klein gemaakt door vragen zoals; ‘Wat doe je als er meningsverschillen zijn?’, ‘Hoe kun je op een andere manier ruzie maken zodat de kinderen daar niet bang van worden?’.

Wanneer weet je dit is goed genoeg.

Als ouders zich weer kunnen inleven in hoe het voor hun
kinderen is. De motor moet aan bij ouders. Ze moeten het snappen, pas dan kunnen ze het eigen maken en volhouden.

Wat werkt

Doorvragen, de tijd nemen, samen doordenken, netwerk
inzetten en aansluiten bij de gezinsleden dat is wat nodig is om goede veiligheidsplannen te maken.

Luister naar de podcast om nog veel meer tips en adviezen van Marjo.


Veel luisterplezier

Hoe is het om op te groeien met een psychiater
als vader en psycholoog als moeder? Hoewel ze in hun werk veel te maken hadden met emoties, ontbrak het aan een diepgaand begrip en acceptatie van emoties in het
gezin. Dit leidde bij Fimme Bakker tot een zoektocht naar manieren om zijn pijnlijke emoties door drugsgebruik te verdoven.

Is er een verband tussen het drugsgebruik en
een afwezige ouder? Fimme Bakker heeft het ervaren en schreef er een boek en
theatervoorstelling over genaamd ‘Ben je bezopen?’.

Fimme deelt enkele inzichten over zijn
ervaringen met verslaving en zijn weg naar herstel. Hij groeide op in een omgeving waar emoties weliswaar werden besproken, maar niet volledig werden ervaren. Zijn vader, Bram Bakker, een voormalig psychiater, en zijn moeder, een psycholoog, werkten beiden met emoties van mensen, maar misten een diepgaand begrip en acceptatie van emoties binnen het gezin. Dit gebrek aan emotionele
verbondenheid leidde Fimme naar drugs, die hij al op veertienjarige leeftijd begon te gebruiken. Hij zag het als een middel om te ontsnappen aan zijn ongelukkige jeugd en de afwezigheid van liefde tussen zijn ouders. Zijn gebruik begon met cannabis, maar al snel escaleerde het naar andere middelen. Na zeven jaar van herstel beschouwt hij zichzelf nog steeds als verslaafd, maar niet
meer actief gebruikend. Hij beschrijft zijn herstel als een langdurig proces van persoonlijke ontwikkeling, vergelijkbaar met een tweede puberteit. Hij bespreekt ook de impact van zijn opvoeding op zijn zelfbeeld en gedrag. Hij reflecteert op zijn behoefte aan aandacht en erkenning, die deels voortkwam uit een gebrek aan liefde en steun in zijn jeugd. Hij wijst op de tegenstrijdige
opvoedingsstijlen van zijn ouders en de invloed daarvan op zijn gedrag en zelfperceptie.

Fimme vertelt over het belang van empathie en
begrip vanuit de gezondheidszorg, vooral bij het behandelen van verslaving. Hij deelt zijn teleurstelling over de ongevoelige reactie van een huisarts op zijn verslaving en benadrukt het belang van een ondersteunende en begripvolle benadering. Ook benadrukt hij het belang van het wegnemen van de middelen van verslaving en het onderzoeken van de onderliggende oorzaken. Hij gelooft dat verslaving vaak fungeert als een manier om onverwerkte emoties te verdoven.

Fimme hoopt anderen te inspireren en het
stigma rond verslaving te doorbreken. Hij deelt zijn ervaringen door het spreken voor middelbare scholieren en benadrukt het belang van emotionele educatie naast traditioneel schoolonderwijs. Hij moedigt jongeren aan om na te denken over hun motieven voor drugsgebruik en benadrukt het belang van hulp zoeken en openlijk praten over emoties. Door zijn eigen ervaringen hoopt hij anderen bewust te maken van de complexiteit van verslaving en het belang van emotionele gezondheid.

Als cabaretier en schrijver gebruikt Fimme zijn kunst als een uitlaatklep en een manier om zijn verhaal te delen.

Wat zijn de ervaringen van kindermishandeling en hoe beïnvloeden deze ervaringen het latere leven? Howard van Dodemont heeft deze ervaringen vastgelegd in flarden van
teksten, samengebracht in zijn boek 'Met naald en draad'.

Howard begon op zijn achttiende met het schrijven van teksten over zijn jeugd, een periode die werd gekenmerkt door mishandeling en emotionele verwaarlozing. Tijdens een training aan een pleegzorgorganisatie in Amersfoort, werd Howard gevraagd om zijn eigen verhaal te vertellen en twee liedjes mee te nemen. Dit maakte veel indruk op de aanwezigen en gaf Howard de motivatie om een voorstelling te maken. Hij had de tekst al helemaal uitgeschreven, maar uiteindelijk besloot hij eerst een boek te schrijven. Hij deelt zijn inzichten over kindermishandeling en de impact ervan op ouderschap en relaties. Hij heeft zelf een proces doorgemaakt van lijden, verwerken en accepteren, en ziet nu hoe het zijn relaties heeft beïnvloed. Hij vertelt over zijn angsten rond het vaderschap en zijn drang om niet dezelfde fouten te maken als zijn moeder.

je hebt eigen verantwoordelijkheid en tegelijkertijd draag je ook je eigen pijn.

Hoe je zelf bent opgegroeid vormt je procedurele geheugen. Daar haal je uit wat je gaat doen en wie je gaat zijn als ouder voor je kind, hoe je het ouderschap gaat vormgeven. Dat gaat over lieve woordjes fluisteren. Ouderschap is een automatisch proces. Als daar een pijnlijke periode was met schreeuwen en zwijgende ruzies dan zorgen die ervaringen voor meer onzekerheden, angsten en de wens dat je het anders gaat doen. Maar die wens betekent niet dat je weet hoe het wel moet. Die zoektocht is heel lastig.
Baby kunnen zelfs al in de buik veel meekrijgen van de stress. Dat zorgt dat je kind met meer stress op de wereld komt. Dat je kind de boodschap heeft gekregen het is een stressvolle wereld daarbuiten. Het zorgt voor een gevoeliger zenuwstelsel wat zich kan uiten in meer huilen, slechter slapen en meer co-regulatie nodig hebben.
Kinderen leren door te observeren. Wat je leert in je gezin ga je overnemen en ook in andere situaties laten zien. Als je meer mensen om je heen hebt heb je ook meer keuze in wie je na gaat doen. Je hebt meer variatie om uit te kiezen.
Opvoeden hoort in een groep te gebeuren. Ouderschap vraagt meer dan je met je kerngezin kunt opbrengen. Het is niet gek dat veel ouders zich overbelast voelen. Vanuit het evolutionair denken is het idee dat de natuur heeft bedacht dat je in groepen grootbrengt.
Ook onderzoek naar hechting laat zien dat er meer hechtingsfiguren nodig zijn. De kwaliteit van het netwerk is belangrijk. Je mag meer mensen bij je kind betrekken, mensen waar je kind zich aan mag verbinden. Mooie ontwikkeling in die context zijn de steungezinnen wanneer ouders netwerk missen.
Dat is een belemmering, het zorgt vaak voor uitputting bij de ouders waar het netwerk niet zo uitgebreid is. Dan wordt er een groter appel op professionals gedaan. En toch is het nodig dat we onszelf minder belangrijk maken. Zodra professionals instappen doet het netwerk een stap terug. Vaak vanuit het idee dat zijn de professionals die weten of doen het beter. Daarmee verzwakken we het eigen netwerk.
Ouders moeten vaak veel en het moet allemaal goed. Zodra je ouder wordt is daar het gevoel van verantwoordelijk zijn. Dat brengt ook schuldgevoelens met zich mee.
Als je kind in een pleeggezin woont moet de ouder leren verdragen dat een ander hun kind opvoedt. Aan moeten zien dat je het kind bij ander goed heeft is moeilijk. Vaak moet je leren gevoelens van jaloezie te verdragen, verdragen dat die ander een belangrijke rol in het leven van jouw kind speelt. Jezelf ondergeschikt maken en weten dat alle relaties uniek zijn. Voelen dat overal sterke en zwakke kanten aan zitten.
Een PTSS heeft invloed op de kwaliteit van de interactie tussen ouder en kind. Kinderen voelen en merken dat als geen ander, jouw stresslevel wordt gespiegeld door het kind.
De afvlakking die soms ook bij PTSS hoort, gaat vaak af en aan. Je bent dan soms even niet bereikbaar voor je kind. Het kind gaat dan meer zijn eigen gang.
De herbelevingen die plaats vinden kunnen ook ontstaan doordat je getriggerd wordt door alle daagse situaties of gedrag van je kind. Het gedrag van je baby kan je herinneren aan gedrag van je eigen ouder of je eigen huilbuien.
Ouders durven zelf niet na te denken over de triggers, ze vermijden liever. Dit vraagt traumabewust van de professional want ouders durven zelf de link niet te leggen.
Het is wel goed om ‘Slapende honden wakker te maken’ je hoeft ook niet heel veel als een ouder ontregelt, misschien even langer blijven, er even te zijn. De ouder is vaak al heel goed in staat om dit eigen gedrag zelf te hanteren, zichzelf te reguleren. Vergeet niet ze dealen hier al heel lang mee. Gevoel gaat ook weer voorbij. Soms moet je het even uitzitten. De modder die er is aanvaarden.
Belangrijk ook om te weten dat we kunnen repareren. Je kunt altijd weer sorry zeggen en ergens op terugkomen en met mildheid kijken naar het gedrag van de ander, beschikbaar zijn.

De krachtige driehoek van ouder – kind – school
Het gesprek met de ouders helpt om de situatie te
relativeren en het andere perspectief te zien. Ouders geven soms onbewust hun eigen ervaringen door aan het kind. Ze hebben zelf ook al heel veel meegemaakt.
Op het moment dat je contact maakt zie je letterlijk de
schouders van ouders ook omlaag gaan. Als het niet goed gaat met hun kind op school heeft dat ook veel impact op ouders.
Als leerkracht heb je ook een rol om er voor ouders te zijn.
Als het goed gaat met ouders gaat het ook beter met de leerling.
De krachtige driehoek van ouder – kind – school. Bart houdt ouders dagelijks op de hoogtedoor een verslag te schrijven in Samen1plan. Een digitaal platform waarin je samenwerkt.
Stel ze op hun gemak, neem ze serieus, zie ze als
gelijkwaardige gesprekspartner. Door verbindingskracht maak je contact en is er ruimte om hun verhaal te vertellen.
Over Bart Heeling: situationeel omdenker, auteur Gewoon speciaal, leerkracht in het speciaal onderwijs Cluster 4 aan kinderen met ernstige
gedrags- en psychiatrische problemen, storyteller en gedragsspecialist

De ellende begint vaak vroeg en de gevolgen zijn levenslang.
Trauma gaat over oud zeer, iets dat jou is aangedaan waarna je niet hebt gekregen wat je had kunnen gebruiken.
Trauma is dat er iets is gebeurd dat niet had mogen gebeuren zoals huiselijk geweld, seksueel geweld of verbaal geweld met daarnaast de impact van wat er niet was en je wel had kunnen gebruiken. Zoals een emotioneel stabiel klimaat, beschikbare ouders, jezelf kunnen zijn, niet worden beoordeeld of veroordeeld, de boodschap jij bent goed. Emotionele beschikbaarheid van anderen schiet steeds vaker ernstig te kort.
De afwezigheid daarvan wordt toxisch als een kind niet met zijn verhaal terecht kan bij ouders of anderen. De impact ontstaat als er iets is gebeurd met emotionele impact en de bedding ontbreekt waarin dat er kan zijn.

Dat er wordt geluisterd, het serieus wordt genomen, dat heeft een negatieve impact, het is een optelsom. Wat is dan onze rol. Als een kind je vertelt over wat er gebeurd is, zet er dan niet direct vraagtekens bij, je moet de mens geloven en het gesprek op gang brengen. Begin met de emoties.
Bram benadrukt dat een belangrijk uitgangspunt is dat kinderen veel aankunnen. Ze hebben het talent om waar te nemen. Waarin wij dan ook niet onderwerpen uit de weg moeten gaan of ontkennen. Ook niet of juist niet wanneer het gaat over ingrijpende gebeurtenissen.
Jouw rol, jouw taak is om het binnen te laten komen, je openstellen voor het verhaal en te merken wat het bij jezelf doet. Je oordeel uitstellen.
De zorg is zacht en kwetsbaar en we doen lastig werk daardoor is intervisie van groot belang. In de intervisie maar ook in de gesprekken met de ander is werken vanuit veiligheid en vertrouwen belangrijk.
Een mooi gesprek over de impact van oud zeer, de noodzaak van werken vanuit veiligheid en vertrouwen, de rol van het netwerk in herstel en veerkracht en we stippen verslavingsgevoeligheid even aan.
Over verslavingsgevoeligheid ga ik doorpraten met Fimme Bakker die hier een boek en een theatervoorstelling over heeft geschreven.
Bram Bakker - is auteur van onder andere ‘Gevoelige Zielen’, ‘Oud zeer’ en ‘Gevoelsarm’, hij maakt podcasts ‘De Balanskliniek’, was psychiater en staat tegenwoordig op het podium met zijn zoon Fimme Bakker met de theatervoorstelling; ‘Ben je bezopen?’.


https://brambakker.com/
https://podcastluisteren.nl/pod/De-Balanskliniek
https://brambakker.com/agenda-overzicht/