ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ខ្មែរ

RFI ខេមរភាសា / RFI Khmer

នៅរៀងរាល់​ថ្ងៃ ពីថ្ងៃ​ចន្ទ ដល់​ថ្ងៃ​សុក្រ យើង​នឹង​លើកយក​ព្រឹត្តិការណ៍​សំខាន់​ៗ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ទាំង​ក្នុង​រឿង​នយោបាយ ​សេដ្ឋកិច្ច ​សង្គម ​និង​វប្បធម៌ ​មកធ្វើការ​​ពន្យល់​ បំភ្លឺ ​និង​វិភាគ ជូន​លោក​អ្នក​ស្តាប់។ ​ជា​ការពន្យល់​​បកសា្រយ​ហេតុផល​នៃ​ព្រឹត្តិការណ៍ តាម​លក្ខណៈ​សត្យានុម័ត​និង​អព្យាក្រឹត។

  1. HACE 2 H

    ប្រវត្តិលោក ចេន ហ្ស៊ី និងក្រុមហ៊ុន Prince Holding Group

    សហរដ្ឋអាមេរិក និងចក្រភពអង់គ្លេសបានប្រកាសដាក់ទណ្ឌកម្មលើលោក ចេន ហ្ស៊ី(Chen Zhi) ដែលជាពាណិជ្ជករកម្ពុជា ដើមកំណើតចិនក្រោមបទចោទប្រកាន់ធ្វើប្រតិបត្តិការបើកមជ្ឈមណ្ឌលឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញដែលរកចំណូលបានរាប់ពាន់លានដុល្លារ និងបង្កឲ្យមានជនរងគ្រោះយ៉ាងច្រើននៅជុំវិញពិភពលោក។ លោក ចេន ហ្ស៊ី គឺជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលសម្ព័ន្ធក្រុមហ៊ុនព្រីនស៍ ហូលឌីង គ្រុប (Prince Holding Group) ដែលបាន និងកំពុងធ្វើប្រតិបត្តិការតាមរយៈក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅលើពិភពលោក។ Prince Holding Group គឺជាក្រុមហ៊ុនធំជាងគេមួយរបស់កម្ពុជាដែលធ្វើប្រតិបត្តិការនៅក្នុងប្រទេសជាង ៣០ លើវិស័យអចលនទ្រព្យ សេវាកម្មហិរញ្ញវត្ថុ និងទំនិញប្រើប្រាស់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៥មក។ វិសាលភាពអាជីវកម្មរបស់ Prince Holding Group គ្របដណ្តប់យ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុងប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែលមានទឹកប្រាក់វិនិយោគក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យចំនួន ២ពាន់លានដុល្លារ រួមទាំងផ្សារទំនើប​ដ៏ធំមួយនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ គឺព្រីនស៍ផ្លាហ្សា។ លោក ចេន ហ្ស៊ី ដែលបច្ចុប្បន្នមានអាយុ ៣៧ឆ្នាំ បានកើតនៅក្នុងប្រទេសចិន តែលោកបានបោះបង់សញ្ជាតិកំណើត និងទទួលបានសញ្ជាតិខ្មែរ អង់គ្លេស និងស៊ីព។ បុរសវ័យក្មេងរូបនេះ គឺជាមហាសេដ្ឋី តែមានការលើកឡើងមួយចំនួនថា ប្រភពដើមនៃទ្រព្យសម្បត្តិរបស់គាត់នៅមានភាពមិនច្បាស់លាស់។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយរបស់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានបារាំង AFP នៅថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥។ លោក ចេន ត្រូវបានគេដឹងថា គឺជាអ្នកជំនួញម្នាក់ដ៏លេចធ្លោដោយលោកទទួលបានគោរមងារឧកញ៉ាកាលពីខែ កម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៦ និងតមកទទួលបានគោរមងារខ្ពស់មួយកាំទៀតគឺ «អ្នកឧកញ៉ា» នៅអំឡុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០។ ក្រៅពីទទួលបានគោរមងារជាអ្នកឧកញ៉ា លោក ចេន ហ្ស៊ី ក៏ត្រូវបានតែងតាំងជាទីប្រឹក្សារបស់មេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់កម្ពុជាមួយចំនួនដែលមានឋានៈស្មើ«រដ្ឋមន្ត្រី» ដូចជាទីប្រឹក្សាលោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត លោក ហេង សំរិន និងលោក ស ខេង អំឡុងពេលដែលលោក ហេង សំរិន និងលោក ស ខេង នៅធ្វើជាប្រធានរដ្ឋសភា និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ។ តាមរយៈ AFP អ្នកជំនាញផ្នែកឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែនអន្តរជាតិ លោក ហ្សាកុប ស៊ីម(Jacob Sims) បានឲ្យដឹងថា លោក ចេន គឺជាតួអង្គម្នាក់ដែលបង្កប់ខ្លួនយ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងរដ្ឋអំណាចកម្ពុជា។ តាមអ្នកជំនាញរូបនេះ ឥទ្ធិពលរបស់លោក ចេន ហ្ស៊ី បានលាតសន្ធឹងលើគ្រប់កម្រិតនៃរដ្ឋាភិបាល ហើយព្រីនស៍ គ្រុប ដែលបានដំណើរការជាយូរយារណាស់មកហើយនោះបានដើរតួនាទីជាអង្គការឧបត្ថម្ភដ៏ចម្បងមួយសម្រាប់គណបក្សកាន់អំណាច។ ក៏ប៉ុន្តែ ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានបារាំង AFP នេះ ក៏បានដកស្រង់ការអះអាងរបស់ ព្រីនស៍ គ្រុប មកបញ្ជាក់ដែរថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍ស្រដៀងគ្នាដែលធ្វើឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍មួយ ដោយលោក ស៊ីម និងដែលបានផ្សព្វផ្សាយនៅឆ្នាំ២០២៥ គឺជាការអះអាងដែលបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះ គ្មានភស្តុតាង និងការសម្រេចរបស់តុលាការ។ សូមបញ្ជាក់ថា សម្ព័ន្ធក្រុមហ៊ុនព្រីនស៍ ហូលឌីង គ្រុប របស់លោក ចេន ហ្ស៊ី មានក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធធំៗ ជាច្រើននៅកម្ពុជាដូចជាក្រុមហ៊ុន Prince Real Estate Group ក្រុមហ៊ុន Prince Huan Yu Real Estate Group ធនាគារ Prince Bank ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ Cambodia Airways ក្រុមហ៊ុន Belt Road Capital Management និង ក្រុមហ៊ុន Awesome Global Investment Group។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មហាសេដ្ឋីវ័យ៣៧ឆ្នាំ ចេន ហ្ស៊ី រូបនេះ បានបរិច្ចាកថវិកាយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ តាមរយៈមេដឹកនាំកម្ពុជា ដូចជាការផ្តល់អាហារូបករណ៍ដល់និស្សិត ការបរិច្ចាកដល់កាកបាទក្រហម និងការផ្តល់ជំនួយទិញវ៉ាក់សាំងអំឡុងពេលរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ១៩ ជាដើម។ ក៏ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃទី១៥ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥ សហរដ្ឋអាមេរិក និងអង់គ្លេសបានប្រកាសដាក់ទណ្ឌកម្មធ្ងន់ធ្ងរលើក្រុមហ៊ុន Prince Group រួមទាំងបណ្តាញអង្គភាពទីផ្សារងងឹតសរុបចំនួន ១៤៦ផ្សេងទៀតដែលពាក់ព័ន្ធនឹងឧស្សាហកម្មឆបោក​អនឡាញ។ សហរដ្ឋអាមេរិក តាមរយៈតុលាការសហព័ន្ធទីក្រុង Brooklyn បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងរឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិក្រុមហ៊ុន Prince Group របស់អ្នកឧកញ៉ាខ្មែរ ដើមកំណើតចិន ចេន ហ្ស៊ី ប្រមាណ ១៥ពាន់លានដុល្លារ។ ចំណែករដ្ឋាភិបាលអង់គ្លេសវិញបានដាក់ទណ្ឌកម្ម និងបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ក្រុមហ៊ុនដែលរងការចោទថាជាមេបណ្តាញ​ឧក្រិដ្ឋកម្មអនឡាញមួយនេះប្រមាណ ១៧៦លានដុល្លារ។ ចំណាត់ការរបស់អាមេរិក និងអង់គ្លេសមកលើសេដ្ឋីខ្មែរដើមកំណើតចិនរូបនេះ ធ្វើឡើងដោយយោងទៅលើហេតុផលថា លោក ចេន ហ្ស៊ី បានប្រមូលប្រាក់ពីឧស្សាហកម្មឆបោកអនឡាញ យកទៅសូកប៉ាន់មន្ត្រីមួយចំនួន និងយកទៅល

    6 min

  2. 10 OCT

    តើចិនកំពុងមានជំហរមិនច្បាស់លាស់នៅក្នុងជម្លោះកម្ពុជា-ថៃ ឬយ៉ាងណា?

    ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា លោក វ៉ាង វេនប៊ីន បានសរសេរនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោក កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥ ថា «ប្រទេសចិនគាំទ្រកម្ពុជាយ៉ាងមុតមាំ ក្នុងការការពារអធិបតេយ្យភាពជាតិ សន្តិសុខ និងផលប្រយោជន៍អភិវឌ្ឍន៍ និងតែងតែជាដៃគូដែលអាចទុកចិត្តបានក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍របស់កម្ពុជា»។ សារខ្លីរបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា ធ្វើឲ្យពលរដ្ឋ និងរដ្ឋាភិបាលថៃមានមន្ទិល និងបានសុំការបញ្ជាក់ពីឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំទីក្រុងបាងកក ទាក់ទងនឹងការលើកឡើងរបស់តំណាងចិននៅកម្ពុជា។ ចម្លើយរបស់តំណាងចិនប្រចាំប្រទេសថៃគឺ ចិនឈរនៅអព្យាក្រឹតក្នុងជម្លោះកម្ពុជា-ថៃ។ «ប្រទេសចិនគាំទ្រកម្ពុជាយ៉ាងមុតមាំក្នុងការការពារអធិបតេយ្យភាពជាតិ សន្តិសុខ និងផលប្រយោជន៍អភិវឌ្ឍន៍ និងតែងតែជាដៃគូដែលអាចទុកចិត្តបានក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍របស់កម្ពុជា»។ សារខ្លីប្រវែងពីរបន្ទាត់នៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោក វ៉ាង វេនប៊ីន ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា សម្រាប់ពលរដ្ឋ និងបញ្ញវន្តកម្ពុជា គឺមានន័យពេញលេញ និងគ្រប់គ្រាន់ថា ជាសារមួយដែលអាចទុកចិត្ត និងជឿជាក់បាន។ ប៉ុន្តែសម្រាប់ពលរដ្ឋ និងរដ្ឋាភិបាលថៃវិញ សាររបស់លោក វ៉ាង វេនប៊ីន បានធ្វើឲ្យរំជើបរំជួលនៅកណ្តាលទីក្រុងបាងកក។ រំជើបរំជួលដោយសារពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីថៃបានយល់ឃើញថា សាររបស់តំណាងទីក្រុងប៉េកាំងប្រចាំកម្ពុជា ហាក់លម្អៀង ពីព្រោះវាបង្ហាញនូវការគាំទ្រត្រង់ៗមកលើភាគីកម្ពុជា នៅក្នុងជម្លោះកម្ពុជា-ថៃ ខណៈថៃ និងកម្ពុជា សុទ្ធសឹងជាមិត្តជិតស្និទ្ធរបស់ចិនដូចគ្នា។ ជាការកត់សម្គាល់ នៅក្រោយសាររបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា ក្រសួងការបរទេសថៃបានកោះហៅសាកសួរឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំទីក្រុងបាងកក។ នៅក្នុងជំនួបរវាងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសថៃ លោក ស៊ីហាសាក់ ភួងកេតកែវ និងលោក ចាង ចៀនវៃ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំប្រទេសថៃ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែតុលាម្សិលមិញ លោក ចាង បានបញ្ជាក់ប្រាប់ប្រមុខការទូតថៃជាថ្មីថា ជំហររបស់ចិនចំពោះជម្លោះកម្ពុជា-ថៃ គឺអព្យាក្រឹត ដោយចិនប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលនយោបាយជាប់លាប់របស់ខ្លួន ហើយមិនផ្គត់ផ្គង់អាវុធដល់ភាគីជម្លោះណាមួយឡើយ។ ចិនសង្ឃឹមថា ប្រទេសថៃ និងកម្ពុជានឹងដោះស្រាយបញ្ហារវាងគ្នា ដោយសន្តិវិធីតាមរយៈយន្តការទ្វេភាគី ហើយប្រទេសចិនត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បីដើរតួនាទីស្ថាបនា និងគាំទ្រកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អាស៊ានក្នុងជម្លោះកម្ពុជា-ថៃនេះ។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនានារបស់ថៃ។ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំនៅកម្ពុជាលោក វ៉ាង វេនប៊ីន មិនបានអត្ថាធិប្បាយបន្ថែម ឬឆ្លើយតបណាមួយ ទៅនឹងមន្ទិលសង្ស័យរបស់រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងបាងកក ទៅលើសាររបស់លោក ជុំវិញជំហររបស់ចិនសម្រាប់កម្ពុជានោះទេ។ លោកបណ្ឌិត ស៊ឺន សំ អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា មើលឃើញថា សារបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា និងការបញ្ជាក់របស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំប្រទេសថៃ ហាក់មិនមានអ្វីខុសគ្នានោះទេ។ លោកបណ្ឌិតបានលើកហេតុផលថាតំណាងចិនប្រចាំកម្ពុជាបានបង្ហាញនូវការការពារភាពស្របច្បាប់របស់កម្ពុជា និងមិនបានបញ្ជាក់ពីការប្រឆាំងចំពោះប្រទេសណាមួយនោះទេ។ បើតាមបណ្ឌិត ស៊ឺន សំ ប្រតិកម្មរបស់ពលរដ្ឋថៃ និងបញ្ញវន្តថៃខ្លះ ដែលមិនពេញចិត្តនឹងឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំនៅកម្ពុជា ក៏ដូចជាទូតចិននៅបាងកក គ្រាន់តែជាអារម្មណ៍ប៉ុណ្ណោះ។ ទោះយ៉ាងណា កម្ពុជាតែងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវដំណោះស្រាយជម្លោះទៅតាមច្បាប់អន្តរជាតិ និងកិច្ចព្រមព្រៀងផ្សេងៗរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ នេះបើតាមលោកបណ្ឌិត សឺន សំ។ លោកបណ្ឌិត ឈាង វណ្ណារិទ្ធ នាយកនៃឧទ្យាននវានុវត្តន៍សង្គមអង្គរ (ASIP)បានយល់ឃើញដែរថា ចិនតែងព្យាយាមឈរនៅចំណុចកណ្តាល មិនចំពោះតែជម្លោះកម្ពុជា-ថៃ នោះទេ ពោលគឺខុសពីអាមេរិក។ តាមលោកបណ្ឌិត ភាគីកម្ពុជាគួរទទួលស្គាល់ការពិតដែរថា ចិនបានដើរតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងការថែរក្សាសន្តិភាពនៅក្នុងតំបន់តាមរយៈការជំរុញឲ្យមានដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធី នៅក្នុងជម្លោះរវាងកម្ពុជា និងថៃ តែមិនលូកចូលជ្រៅដល់កិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសនីមួយៗឡើយ។ ជាសរុបមក សាររបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជាត្រូវពលរដ្ឋកម្ពុជាមើលឃើញថា ជាសំណេរមួយដ៏វិជ្ជមានសម្រាប់កម្ពុជា និងដែលត្រូវបានសាទរ។ ផ្ទុយទៅវិញសាររបស់តំណាងចិននៅកម្ពុជានេះ នៅតែជាមន្ទិលចំពោះទីក្រុងបាងកក ប្រសិនបើប្រជាជន និងរដ្ឋាភិបាលថៃប្រកាន់គំនិតជាតិនិយមជ្រុល និងមានមហិច្ឆតាចង់វាតទីយកដីប្រទេសជិតខា

    4 min

  3. 26 SEP

    តើសមយុទ្ធរួមគ្នា និងការទិញ លក់សព្វាវុធរវាងថៃ-ចិនរំខានដល់ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិនដែរឬទេ?

    ភាពតានតឹងរវាងកម្ពុជា និងថៃបានកើតឡើង បន្ទាប់ពីកងទ័ពនៃប្រទេសទាំងពីរបានវាយប្រយុទ្ធគ្នាអស់រយៈពេល៥ថ្ងៃកាលពីចុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។ ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ ទំនាក់ទំនងរវាងថៃ និងចិនហាក់រំលេចឡើងតាមរយៈលំហាត់សឹកកងទ័ពអាកាស និងការចុះកិច្ចសន្យាទិញនាវាមុជទឹកពីចិនរបស់ថៃនាអំឡុងខែកញ្ញានេះ។ រូបភាពទាំងអស់នេះត្រូវគេមើលឃើញថាអាចប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិនដែលជាមិត្តដែកថែប បើទោះបីជាចិនអះអាងថា មិត្តភាពរវាងកម្ពុជា និងចិននៅបន្តរឹងមាំដូចថ្មក៏ដោយ។ អំឡុងពេលដែលកម្ពុជា និងថៃកំពុងតានតឹងលើជម្លោះព្រំដែន ចិន និងថៃបានធ្វើលំហាត់សឹកទ័ពអាកាសរួមគ្នានៅក្នុងខែកញ្ញានេះដែលមានឈ្មោះថា «Falcon Strike-2025»។ នៅក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥ដដែលនេះ ចិនក៏បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសំខាន់មួយទៀតក្នុងការលក់នាវាមុជទឹកទៅឲ្យថៃ។ ចំណុចសំខាន់ៗខាងលើនេះបានធ្វើឲ្យមហាជន និងបញ្ញវន្តនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានការភ្ញាក់ផ្អើល បើទោះជាផែនការសមយុទ្ធទ័ពអាកាស និងការលក់សព្វាវុធយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ចិនទៅឲ្យថៃត្រូវបានគ្រោងទុកជាយូរមកហើយក៏ដោយ។ បញ្ញវន្តក៏ដូចជាមហាជនខ្មែរមួយចំនួនមើលឃើញស្របគ្នាលើចំណុចមួយចំនួនដែលថា កិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីទំនាក់ទំនងមិត្តភាពដែកថែប និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយរវាងកម្ពុជា និងចិនហាក់ស្មើនឹងក្រដាស១សន្លឹកប៉ុណ្ណោះ ពោលពុំមានអត្ថន័យធំធេងអ្វីទេ។ ចំណែកផែនការសមយុទ្ធយោធាជើងអាកាសរវាងចិន និងថៃ ហើយកិច្ចព្រមព្រៀងលក់នាវាមុជទឹកចិនឲ្យថៃក៏ត្រូវបានគេមើលឃើញថាអាចមានលទ្ធភាពពន្យារពេលបាន ដើម្បីទប់សភាពការណ៍ដែលកំពុងក្តៅរវាងកម្ពុជា និងថៃលើបញ្ហាព្រំដែន។ លោកបណ្ឌិត យ៉ង ពៅ អ្នកជំនាញខាងភូមិសាស្ត្រនយោបាយម្នាក់យល់ឃើញថា ចិន និងថៃ បានយកប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច និងយុទ្ធសាស្ត្រជាធំ ជាជាងគុណធម៌មិត្តភក្តិ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងកម្ពុជា និងចិន។ ចំណុចនេះក៏ត្រូវបានលោក សេង វណ្ណលី សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិលើកឡើងថា ផលប្រយោជន៍ជាតិនីមួយៗជារឿងសំខាន់នៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ និងថា ផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិនជាមួយថៃធំជាងច្រើនជាមួយកម្ពុជា។ តែទាំងលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ និងលោក សេង វណ្ណលី បានបញ្ជាក់ជារួមថា កម្ពុជាមិនអាចហាមឃាត់ការរីកចម្រើននៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសនានាបានទេ ព្រោះវាជាសិទ្ធិអធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសរៀងៗខ្លួនក្នុងការធ្វើជំនួញរវាងគ្នា។ សម្រាប់កម្ពុជា ចំណុចនេះគឺជាមេរៀនដែលខ្លួនត្រូវប្រឹងប្រែងពង្រឹងសមត្ថភាពសម្រាប់ថ្ងៃអនាគត។ ទោះជាយ៉ាងណា និងសម្រាប់អ្នកតាមដានភូមិសាស្ត្រនយោបាយកម្ពុជា ចិនមានសិទ្ធិធ្វើជំនួញ។ តែក្នុងនាមជាមិត្តភាពដែកថែបជាមួយកម្ពុជា ចិនគួរតែយោគយល់ និងពន្យារពេលលក់សព្វាវុធ និងធ្វើលំហាត់យោធារួមជាមួយថៃ។ លោក សេង វណ្ណលី បានមើលឃើញដោយត្រង់ៗថា សមយុទ្ធរួមគ្នា និងការលក់សព្វាវុធរបស់ចិនទៅឲ្យថៃបានបង្កឲ្យមានការមិនពេញចិត្តក្នុងចំណោមមហាជនខ្មែរ និងប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសកម្ពុជា ខណៈចិន និងកម្ពុជាមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមិត្តភាពដែកថែបរវាងគ្នា។ ទាក់ទងនឹងវិស័យសន្តិសុខក៏មិនខុសគ្នាពីសេដ្ឋកិច្ចដែរ អ្នកជំនាញខាងភូមិសាស្ត្រនយោបាយខ្មែរលើកឡើងដូចៗគ្នាដោយស្នើឲ្យកម្ពុជាពង្រឹងខ្លួនឯងជាជាងពឹងផ្អែកតែទៅលើប្រទេសណាមួយ។ ជាមួយគ្នានេះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ក៏បានលើកឡើងពីគុណធម៌របស់កម្ពុជាក្នុងការជួយលើកស្ទួយមុខមាត់របស់ចិននៅលើឆាកអន្តរជាតិចាប់តាំងពីជំនាន់អតីតព្រះមហាក្សត្រខ្មែរព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ ដោយបានបោះឆ្នោតដកតៃវ៉ាន់ពីកៅអីអង្គការសហប្រជាជាតិ។ អំឡុងពេលរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩ ពេញទំហឹង មេដឹកនាំខ្មែរលោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ទីក្រុងប៉េកាំង ដើម្បីបញ្ចប់ភាពឯកោរបស់ចិន។ កម្ពុជាក៏ត្រូវគេមើលឃើញថា ជាទីតាំងមួយដែលចិនចាប់យកដើម្បីជួយរក្សាតុល្យភាពភូមិសាស្ត្រនយោបាយជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក។ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំនៅកម្ពុជាលោក វ៉ាង វេនប៊ីនបានសរសេរនៅលើបណ្តាញសង្គមរបស់លោកក្នុងខែកញ្ញានេះថា កងទ័ពចិន និងកម្ពុជាបានរៀបចំសមយុទ្ធរួមគ្នា «នាគមាស ២០២៥» ដោយជោគជ័យ ហើយមជ្ឈមណ្ឌលភស្តុភារ និងហ្វឹកហ្វឺនរួមគ្នាកម្ពុជា-ចិន ផែរាម ក៏ត្រូវបានសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការ។ លោក វ៉ាង បញ្ជាក់ថា ចំណងមិត្តភាពដែកថែបរវាងចិន និងកម្ពុជារឹងមាំដូចថ្ម។ ជាសរុបមក ការធ្វើសមយុទ្ធទ័ពអាកាសរួមគ្នារវាងចិន និងថៃ និងការដែលចិនលក់សព្វាវុធយុទ្ធសាស្ត្រឲ្យថៃក្នុងអំឡុងពេលថៃ និងកម្ពុជាកំពុងមានជម្លោះព្

    5 min

  4. 19 SEP

    បាក់ឌុប៖ បេក្ខជនប្រឡងជាប់៨៥%​ គឺជាលទ្ធផលប្រកបដោយគុណភាព ឬយ៉ាងណា?

    ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាបានប្រកាសលទ្ធផលសង្ខេបនៅថ្ងៃទី១៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥នេះថា ចំនួនសិស្សដែលប្រលងជាប់សញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ឬបាក់ឌុបក្នុងឆ្នាំ២០២៥នេះ បានកើនដល់ ៨៥% ធៀបនឹងឆ្នាំ ២០២៤កន្លងទៅ ដែលមានត្រឹម ៧៩%។ ដោយឡែកចំនួនសិស្សដែលទទួលបាននិទ្ទេស A វិញក៏មានការកើនឡើងច្រើនដែរគឺជាង ៣ ០០0នាក់ លើសពីឆ្នាំ២០២៤ ជិត១ ០០០នាក់។ លទ្ធផលនៃការប្រលងសញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ឬបាក់ឌុបក្នុងឆ្នាំ២០២៥នេះ មែនទែនទៅត្រូវប្រកាសពិស្តារ និងព្រមគ្នានៅថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥ស្អែកនេះ។ ក៏ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃទី១៩ ខែកញ្ញានេះ ក្រសួងអប់រំគ្រាន់តែប្រកាសបឋមជារួមថាចំនួនសិស្ស ដែលប្រលងជាប់សញ្ញាបត្របាក់ឌុបនៅឆ្នាំនេះ មានការកើនឡើងធៀបនឹងឆ្នាំកន្លងទៅ។ សេចក្តីប្រកាសលទ្ធផលដោយសង្ខេបរបស់ក្រសួងអប់រំបង្ហាញថា បេក្ខជនប្រឡងជាប់បាក់ឌុបមានចំនួន ១២២ ៤៧៣នាក់ ត្រូវជា ៨៤,​៥៦% នៃចំនួនបេក្ខជនសរុបចំនួន ១៤៦ ៧២០នាក់ ក្នុងនោះស្រី ៨១ ៤៤២នាក់។​ ជាមួយគ្នានេះ ចំនួនសិស្សដែលទទួលបាននិទ្ទេស A ក៏មានការកើនឡើងច្រើនដែរ គឺកើន រហូតដល់ ៣ ០០៣នាក់ ខណៈឆ្នាំ២០២៤ សិស្សនិទ្ទេស A មានត្រឹម ២ ២១៦នាក់។ ដោយឡែកសិស្សដែលប្រលងជាប់និទ្ទេស B កើនឡើងតិចតួច និទ្ទេស C និងD ក៏មានការកើនឡើងដែរ តែនិទ្ទេស E ទាបជាងឆ្នាំ២០២៤បន្តិច។ តាមរយៈលទ្ធផលនេះ សបញ្ជាក់ជាទូទៅថាការសិក្សារបស់សិស្សថ្នាក់បាក់ឌុប ក្នុងឆ្នាំ២០២៥ មានភាពវិជ្ជមាន។ ក៏ប៉ុន្តែនៅពីក្រោយនៃលទ្ធផលប្រកបដោយមោទនភាពនេះ ក៏មានសំណួរចោទសួរដែរថា តើកំណើននៃការប្រលងជាប់សញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ឬបាក់ឌុបនេះ ជាលទ្ធផលដែលប្រកបដោយគុណភាព ឬយ៉ាងណា? តាមរយៈដំណើរការនៃការប្រលងបាក់ឌុប កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ ដែលមានការចូលរួមសង្កេតការណ៍ពីសំណាក់អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ(ACU)ផងនោះ បង្ហាញថាការប្រលងបានប្រព្រឹត្តិទៅ ដោយមិនមានបាតុភាពអវិជ្ជមានអ្វីគួរឲ្យកត់សម្គាល់ឡើយ។ ជាការពិតក្រោយការប្រលង គេនៅចាំថា មានការលេចចេញនូវព័ត៌មានតាមបណ្តាញសង្គម ស្តីពីបាតុភាពដ៏អាក្រក់មួយ ដែលថាមានការបែកធ្លាយវិញ្ញាសាគណិតវិទ្យា អំឡុងនៃសម័យប្រលងបាក់ឌុបឆ្នាំ២០២៥នេះ។ ក៏ប៉ុន្តែតាមរយៈលទ្ធផលនៃការស៊ើបអង្កេតរបស់អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ACU កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥ បង្ហាញថា​វិញ្ញាសាគណិតវិទ្យា មិនមែនបែកធ្លាយមុនម៉ោងប្រឡងនោះទេ។ ក្រៅពីនេះ ការរំខានផ្សេងៗនៅមុន និងក្នុងអំឡុងនៃការប្រលងបាក់ឌុប ដូចជាការផ្ទុះអាវុធនៅតាមខេត្តជាប់ព្រំដែនជាមួយថៃ ស្ថានភាពនៃការភៀសសឹករបស់ប្រជាជន និងសិស្សានុស្សិសមួយចំនួនជាដើម ទាំងអស់នេះ មិនត្រូវបានក្រសួងអប់រំ ចាត់ទុកថាជាឧបសគ្គធ្ងន់ធ្ងរ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការប្រលងទេ។ តែរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំ លោក ហង់ជួន ណារ៉ុន បានបង្ហើបនៅមុនការប្រលងបាក់ឌុបថា ក្រសួងនឹងមាន វិធានការពិសេសលើកទឹកចិត្តចំពោះបេក្ខជន ដែលស្ថិតនៅក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ និងខេត្តព្រះវិហារជិត ៤ពាន់នាក់។ ទោះយ៉ាងនេះក្តី ក្រសួងអប់រំនៅតែប្រកាន់ជំហរដូចឆ្នាំកន្លងទៅដែរថាគោលការណ៍«អ្នកចេះគឺជាប់» នៅតែត្រូវបានអនុវត្តយ៉ាងម៉ឹងម៉ាត់ ដើម្បីធានាគុណភាព​សិស្សនៅក្នុងការប្រលងបាក់ឌុបឆ្នាំនេះ។ ដោយឡែក ការដែលមានបេក្ខជនប្រលងជាប់សញ្ញាបត្រដល់ទៅជាង ៨០% ត្រូវគេមើលឃើញថា ជាអត្រាមួយដ៏ខ្ពស់ ដែលបង្ហាញពីបរិមាណដ៏ច្រើន។ ជាសរុបមក ប្រសិនបើគុណភាព មិនរងនូវការរិះគន់ពីភាពមិនប្រក្រតីណាមួយទេ នោះបេក្ខជនដែលប្រលងជាប់បាក់ឌុបដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នៅឆ្នាំ២០២៥នេះ នឹងក្លាយជាធនធានមនុស្សដ៏មានសមត្ថភាពរបស់កម្ពុជាទៅថ្ងៃអនាគត។ ជាធនធាន ដែលប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវការចាំបាច់ នៅក្នុងដំណើរការអភិវឌ្ឍប្រទេស អំឡុងពេលដែលពិភពលោក និងតំបន់មានការប្រកួតប្រជែងគ្នាខ្លាំង ជាពិសេសវិស័យបច្ចេកវិទ្យា៕

    4 min

  5. 13 SEP

    ការផ្តល់សេវាធ្វើដំណើរដោយមិនបង់ប្រាក់អំឡុងភ្ជុំបិណ្ឌជាផ្នែកមួយជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ?

    ដូចកាលពីឆ្នាំកន្លងទៅដែរ នៅក្នុងឱកាសនៃពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅរយៈពេល ៣ថ្ងៃ គឺថ្ងៃទី២១-២២ និងទី២៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥ រដ្ឋាភិបាលបានត្រៀមរថយន្តក្រុងជិត ៥០០គ្រឿង សម្រាប់ដឹកជញ្ជូនពលរដ្ឋពីរាជធានីភ្នំពេញទៅតាមបណ្តាខេត្តនានាដោយមិនបង់ប្រាក់។ ការផ្តល់សេវាដឹកជញ្ជូនសាធារណៈដោយឥតគិតថ្លៃនេះ គឺជាផ្នែកមួយជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ពលរដ្ឋ និងជាការទទួលខុសត្រូវមួយរបស់រដ្ឋ ចំពោះពលរដ្ឋ ដែលមិនមានលទ្ធភាពធ្វើដំណើរអំឡុងពេលបុណ្យធំៗ។ រថយន្តក្រុងចំណុះពី ២៥ដល់ ៤០កៅអី​ចំនួន ៤៩៧គ្រឿង ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលតាមរយៈសាលារាជធានីភ្នំពេញប្រកាសដាក់ឲ្យពលរដ្ឋជិះពីភ្នំពេញទៅកាន់បណ្តាខេត្តនានានៅក្នុងឱកាសបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ និងត្រឡប់មកភ្នំពេញវិញដោយឥតគិតថ្លៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី២០​ដល់ថ្ងៃទី ២៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥។​ តាមសេចក្តីជូនដំណឹងរបស់សាលារាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥ រថយន្តក្រុងទាំងជិត៥០០គ្រឿងនេះ ត្រូវបានបែងចែកជាខ្សែររត់ធំៗចំនួន ៧គោលដៅ ឆ្ពោះទៅកាន់ខេត្តទាំង២៤ និងមានផ្តល់ជូនទឹកសុទ្ធដល់អ្នកជិះដោយឥតគិតថ្លៃផងដែរ។ ការផ្តល់ជូនសេវាដឹកជញ្ជូនសាធារណៈដោយឥតគិតថ្លៃរបស់រដ្ឋដូចនេះ ត្រូវគេមើលឃើញថាជាដំណោះស្រាយមួយដ៏ល្អក្នុងការជួយសម្រួលដល់ការលំបាករបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលឡើងមកស្នាក់នៅ និងធ្វើការនៅភ្នំពេញបានមួយកំរិត។ តាមធម្មតានៅពេលមានបុណ្យទានធំៗម្តងៗ ដូចជាបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះជាដើម ពលរដ្ឋខ្មែរចំណាកស្រុកភាគច្រើនមកធ្វើការនៅភ្នំពេញ តែងនាំគ្នាត្រឡប់ទៅកាន់ស្រុកកំណើតរៀងៗខ្លួនវិញ តាមរយៈមធ្យោបាយធ្វើដំណើរផ្ទាល់ខ្លួនខ្លះ និងតាមរថយន្តឈ្នួល ភាគច្រើនសម្រាប់អ្នករស់នៅតាមខេត្តឆ្ងាយៗ។ ទោះជិត ឬក៏ឆ្ងាយ ពលរដ្ឋចំណាកស្រុកទាំងនោះ ចាំបាច់ត្រូវចំណាយថវិកាផ្ទាល់ខ្លួន តាមរយ ៈការចាយវាយទៅលើថ្លៃប្រេងឥន្ធនៈ និងការចំណាយលើសពីប្រក្រតីទៅលើរថយន្តឈ្នួល។ តែសម្រាប់ការធ្វើដំណើរតាមរយៈរថយន្តក្រុង ដែលអាជ្ញាធរជួយដឹកជញ្ជូនដោយមិនគិតថ្លៃ គឺជាផ្នែកមួយជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្របានមួយគ្រាហ៍ៗដែរ។ ក្នុងន័យនេះ ថវិកាដែលពលរដ្ឋត្រូវចំណាយរាប់ម៉ឺនរៀលក្នុងម្នាក់ៗ ទៅលើមធ្យោបាយធ្វើដំណើរកន្លងទៅតាមរថយន្តតាក់ស៊ី ពេលនេះបានសល់ក្នុងហោប៉ៅ និងអាចយកថវិកានេះ ទៅចំណាយនៅក្នុងការធ្វើបុណ្យទាន ចំណាយលើគ្រួសារ និងមានលទ្ធភាពចែកចាយដល់ញាតិមិត្ត និងមនុស្សវ័យចំណាស់ដែលនៅចាំផ្ទះផងដែរ។ ដោយឡែកការចូលរួមពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌរបស់ពលរដ្ឋវិញ ក៏ជាការចូលរួមប្រកបដោយទឹកមុខរីករាយ ដោយមិនខ្វាយខ្វល់ច្រើន ពីរឿងខ្វះខាតក្រោយបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ។ លោក យង់ គិមអេង នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព ក៏បានយល់ឃើញពីចំណុចវិជ្ជមានចំពោះការរៀបចំរថយន្តក្រុងដឹកពលរដ្ឋពីភ្នំពេញទៅកាន់បណ្តាខេត្តនៅក្នុងឱកាសបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះដែរ។ តាមលោក យង់ គិមអេង សកម្មភាពនេះ គឺជាការបង្ហាញពីការទទួលខុសត្រូវរបស់អាជ្ញាធរ ក្នុងការជួយផ្តល់សេវាសាធារណៈដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលក្រីក្រ ជាពិសេសអ្នកដែលមិនមានលទ្ធភាពធ្វើដំណើរត្រឡប់ទៅស្រុកកំណើតអំឡុងពេលបុណ្យធំៗកន្លងទៅ។ លោកថា ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋមានជំនឿជឿជាក់កាន់តែខ្លាំង គប្បីរដ្ឋត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឲ្យជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគេមានភាពប្រសើរឡើងបន្ថែមទៀត។ គេនៅចាំបានថា រយៈពេល ៦ថ្ងៃ នៃពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌកាលពីឆ្នាំ ២០២៤ មាន​ប្រជាពលរដ្ឋ​សរុប​ជាង ៧ម៉ឺននាក់​ បាន​ទទួល​សេវា​ដឹក​ជញ្ជូន​សាធារណៈ​ដោយមិនបង់ប្រាក់ ដើម្បីទៅលេងស្រុកកំណើត។ សូមបញ្ជាក់ថា តាមជំរឿនប្រជាជនឆ្នាំ២០២៤ រាជធានីភ្នំពេញ នៅតែជាទីតាំងប្រកបដោយសក្តានុពល ក្នុងចំណោម ២៥រាជធានី ខេត្ត ដែលមានប្រជាជនរស់នៅច្រើនជាងគេប្រមាណ ២,៣លាននាក់ ស្មើនឹង ១៣,៦% នៃប្រជាជនទូទាំងប្រទេសជាង ១៧លាននាក់។ កំណើនប្រជាជននៅរាជធានីភ្នំពេញ គឺដោយសារកំណើនសិស្ស និស្សិត​ ឡើង​មករៀន​បន្ត​នៅ​តា​ម​សាកល​វិទ្យា​ល័យ​​នានា ការបម្លាស់ទីរបស់អាជីវករ ពាណិជ្ជករ ​ពីខេត្តមករាជធានី និងការ​ធ្វើ​ចំណាកស្រុករបស់ពលរដ្ឋ​តាម​បណ្ដា​ខេត្ត​មក​រក​ការ​ងារ​ធ្វើ​នៅ​ភ្នំពេញដូចជា​កម្មករ​ កម្មការិនីរោងចក្រជាដើម៕

    4 min

  6. 5 SEP

    តើកម្ពុជាពិតជាបានធ្វើការងារការទូតសកម្ម ឬយ៉ាងណានៅក្នុងជម្លោះកម្ពុជា-ថៃ?

    ចាប់តាំងពីកងទ័ពកម្ពុជា និងកងទ័ពថៃបានផ្ទុះអាវុធដាក់គ្នាអស់រយៈពេល៥ថ្ងៃ កាលពីចុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ កម្ពុជាហាក់បានបង្ហាញពីសកម្មភាពការទូតមមាញឹកជាងសព្វមួយដង។ ក្រោយការជំរុញពីលោក ដូណាល់ ត្រាំ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកឲ្យមានការចរចា ដើម្បីទទួលបានបទឈប់បាញ់កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ កម្ពុជាមានឱកាសធ្វើការងារការទូតយ៉ាងពេញដៃពេញជើង ស្របពេលដែលថៃកំពុងប្រឈមនឹងនយោបាយផ្ទៃក្នុងមកទល់បច្ចុប្បន្ន។ ក្រោយមានការលើកឡើងថាការផ្សព្វផ្សាយរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ពិភពលោកមានភាពយឺតយ៉ាវជាងថៃ ទាក់ទងទៅនឹងការផ្ទុះអាវុធនៅតាមព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ កាលពីចុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥មក គេសង្កេតឃើញថាកម្ពុជាបានស្ទុះស្ទាបង្កើនសកម្មភាពការទូតយ៉ាងខ្លាំង ដែលចាប់ផ្តើមតាមរយៈកិច្ចសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទរវាងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត និងប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ។ ជាកិច្ចសន្ទនាដែលនាំមកនូវភាពវិជ្ជមាន ដោយធ្វើឲ្យភាគីកម្ពុជា-ថៃ ដែលកំពុងច្បាំងគ្នាតាមព្រំដែនបញ្ឈប់ការប្រយុទ្ធ ហើយងាកទៅរកការប្រជែងគ្នាស្វែងរកការគាំទ្រតាមរយៈការទូត។ សម្រាប់កម្ពុជា ការសម្របសម្រួលពីសំណាក់នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ីលោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហីម ដែលជាប្រធានអាស៊ានប្តូរវេន ឲ្យមានបទឈប់បាញ់កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ក្រោមការចូលរួមពីចិន និងរុស្ស៊ី គឺជាទំនុកចិត្តមួយដ៏កក់ក្តៅ បើទោះណាជាកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់ត្រូវគេមើលឃើញថាមានភាពផុយស្រួយក៏ដោយ។ ជាមួយគ្នានោះ សហគមន៍អន្តរជាតិ និងបណ្តាប្រទេសជាមិត្តកម្ពុជា ក៏បានបង្ហាញប្រតិកម្មជាបន្តបន្ទាប់ដែរ ដោយអាមេរិកយល់ព្រមទម្លាក់ពន្ធបដិការដល់ទំនិញកម្ពុជានាំចូលអាមេរិកនូវអត្រាពី៣៦% មកត្រឹម១៩%។ ចំណែកឯ ចិន សហភាពអឺរ៉ុប និងបារាំងវិញ ប្រទេសទាំងនេះ បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះជម្លោះ រវាងកម្ពុជា និងថៃ ដោយជំរុញឱ្យប្រទេសទាំងពីរឈប់ប្រយុទ្ធគ្នា ហើយងាកមកដោះស្រាយជម្លោះតាមរយៈការសន្ទនា និងការពិគ្រោះយោបល់ដោយសន្តិវិធី។ ជាបន្តបន្ទាប់កម្ពុជាតាមរយៈក្រសួងការបរទេសបានធ្វើលិខិតតវ៉ាទៅកាន់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ និងអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីរាយការណ៍ពីការគំរាមកំហែងចំពោះបទឈប់បាញ់ ដោយសារតែភាគីថៃ បានរំលោភបំពានលើដែនអធិបតេយ្យកម្ពុជាជាបន្តបន្ទាប់។ បន្ថែមពីនេះ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងក្រសួងការពារជាតិ ក៏បានផ្ញើសារទៅកាន់ពិភពលោក តាមរយៈការធ្វើសន្និសីទកាសែតយ៉ាងទៀងទាត់ជាភាសាខ្មែរ និងភាសាបរទេសជុំវិញស្ថានការណ៍វិវត្តន៍ចុងក្រោយនៃការគោរពបទឈប់បាញ់។ បទឈប់បាញ់ដ៏កម្រ និងផុយស្រួយនេះ ត្រូវភាគីកម្ពុជាអះអាងថាបានគោរពយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន។ ផ្ទុយទៅវិញ ភាគីថៃ តែងតែបំពានបទឈប់បាញ់ តាមរយៈកាបង្ករឿងមួយចំនួនដូចជាការល្បាតជាន់មីន និងការរាយលួសបន្លានៅលើទឹកដីកម្ពុជាជាដើម។ លោកបណ្ឌិត អេង កុកថាយ អ្នកស្រាវជ្រាវនយោបាយ និងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាបានកត់សម្គាល់ថា ប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែធ្វើការងារការទូតយ៉ាងសកម្ម និងមានប្រៀបតាមរយៈជំនួបជាមួយមេដឹកនាំប្រទេសនានា និងធ្វើការងារការទូតក្រៅឆាកផងដែរ។ តាមអ្នកស្រាវជ្រាវរូបនេះ ការទូតគឺជាចំណុចលេចធ្លោរបស់កម្ពុជា ដែលជាប្រទេសតូច តែមានឥទ្ធិពលការទូតកម្រិតខ្ពស់ បើផ្អែកទៅលើការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់វិទ្យាស្ថានមួយនៅប្រទេសអូស្ត្រាលី។ តាមរយៈកម្មវិធីសំខាន់ៗមួយចំនួន មេដឹកនាំកម្ពុជាបានជួបមេដឹកនាំប្រទេសនានាទាំងផ្ទាល់ និងមិនផ្ទាល់ ជាក់ស្តែងជំនួបរវាងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ជាមួយមេដឹកនាំកំពូលចិន និងមេដឹកនាំផ្សេងៗទៀតក្នុងឱកាសនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលនៃអង្គការសហប្រតិបត្តិការសៀងហៃ នៅទីក្រុងធានជីនប្រទេសចិនកាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែសីហា ដល់ថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥។ បន្ថែមពីនេះ នៅថ្ងៃទីនៅថ្ងៃទី៧ ដល់ទី៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខ មេដឹកនាំកម្ពុជានឹងទទួលដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន មកកាន់កម្ពុជា។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះ ត្រូវបានអ្នកតាមដាននយោបាយកម្ពុជាមើលឃើញថាជាឱកាសដ៏សំខាន់មួយទៀតសម្រាប់កម្ពុជាក្នុងការធ្វើការងារការទូតជាមួយមេដឹកនាំអាស៊ាន នៅក្នុងជម្លោះជាមួយថៃ៕

    4 min

  7. 7 JUL

    ១៧ឆ្នាំ ក្រោយក្លាយជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ថៃនៅតែចិញ្ចឹមចិត្តចង់បានប្រាសាទព្រះវិហារ

    ០៧ កក្កដា ២០០៨-០៧ កក្កដា ២០២៥ គឺជាខួបលើកទី១៧ នៃការដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក របស់អង្គការយូណេស្កូ(UNESCO)។ រយៈពេល ១៧ឆ្នាំមកនេះ ថៃនៅតែចិញ្ចឹមចិត្តចង់បានប្រាសាទព្រះវិហាររបស់ខ្មែរតាមរយៈមិនទទួលស្គាល់សាលដីការបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ) នៅឆ្នាំ១៩៦២ និងការបកស្រាយសាលដីការបស់ ICJ នៅឆ្នាំ២០១៣ រួមនឹងការកាឡៃប្រវត្តិសាស្ត្រពីសំណាក់ក្រុមជាតិនិយមថៃជាដើម។ ០៧ កក្កដា ២០០៨-០៧ កក្កដា ២០២៥ គឺជាខួបលើកទី១៧ នៃការដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូ។ នៅថ្ងៃទី០៧ ខែកក្កដានេះ ប្រទេសកម្ពុជាចាប់តាំងពីប្រជាពលរដ្ឋរហូតដល់ថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ និងព្រះមហាក្សត្របានចងចាំថ្ងៃជាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ តាមរយៈការចេញសារអបអរនៅតាមបណ្តាញសង្គម និងការចេញផ្សាយជាផ្លូវការផងដែរ។ សម្រាប់ព្រះរាជសាររបស់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា គឺព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី នៅថ្ងៃទី០៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក បានធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជាបើកនូវទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីមួយទៀត ដែលពិភពលោកព្រមទទួលស្គាល់ប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិវប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាកេរដំណែលដ៏អស្ចារ្យរបស់បុព្វបុរសខ្មែរបន្សល់ទុកសម្រាប់មនុស្សជាតិជំនាន់ក្រោយដើម្បីថែរក្សាបន្ត។ ព្រះរាជសារព្រះមហាក្សត្រក៏បានរំលឹកផងដែរពីព្រះរាជបន្ទូលរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ ដែលព្រះអង្គបានយកព្រះទ័យទុកដាក់ជានិច្ចកាលក្នុងការថែរក្សាសម្បត្តិវប្បធម៌ជាតិក្នុងមួយព្រះជន្មព្រះអង្គ។ ក្រៅពីព្រះមហាក្សត្រ ប្រធានព្រឹទ្ធសភាលោក ហ៊ុន សែន និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏បានចេញសារអបអរខ្លីៗតាមរយៈសំណេរ និងឃ្លីបវីដេអូ រំលឹកខួប១៧ឆ្នាំ នៃការដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូដែរ។ ប្រធានព្រឹទ្ធសភាលោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងថា«ប្រាសាទព្រះវិហារ ជាដួងព្រលឹងរបស់ជនជាតិខ្មែរ កិច្ចការពារបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ជាភារកិច្ចរបស់កូនខ្មែរគ្រប់ៗរូប!» ជាមួយគ្នានេះ ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា ក៏បានចេញសារខ្លីតាមបណ្តាញសង្គមផងដែរ ដោយអាមេរិកចូលរួមអបអរសាទរខួប១៧ឆ្នាំ នៃការដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូ។ ទោះជាកម្ពុជា និងពិភពលោកចាត់ទុកថាប្រាសាទព្រះវិហារ គឺជាកម្មសិទ្ធិផ្តាច់មុខរបស់កម្ពុជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រយៈពេល១៧ឆ្នាំ ក្រោយប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានដាក់បញ្ចូលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ក៏ថៃនៅតែចិញ្ចឹមចិត្តចង់បានប្រាសាទព្រះវិហារ មិនរាថយឡើយ។ តាមពិតមហិច្ឆតារបស់ថៃចង់បានប្រាសាទព្រះវិហាររបស់ខ្មែរបានចាប់ផ្តើមឡើងតាំងពីឆ្នាំ ១៩៦២មកម្ល៉េះ ពោលគឺក្រោយថៃចាញ់ក្តីកម្ពុជាលើសំណុំរឿងប្រាសាទព្រះវិហារ នៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ICJ នាទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ថៃជាពិសេសក្រុមជាតិនិយម និងបញ្ញវន្តខិលខូចមួយចំនួន បានអប់រំ និងបញ្ជ្រាបការយល់ដឹងដល់ប្រជាជនខ្លួនឲ្យវង្វេងប្រវត្តិសាស្ត្រតាមរយៈការចាត់ទុកប្រាសាទព្រះវិហារថាជារបស់ថៃ។ ចំណុចនេះលោកបណ្ឌិតសភាចារ្យ ស៊ន សំណាង អតីតប្រធានរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា និងជាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រមួយរូបបានហៅឥរិយាបទរបស់ថៃថា ថៃមិនមែនជារដ្ឋទំនើបស៊ីវីល័យនោះទេ។ លោកបណ្ឌិតសភាចារ្យ ស៊ន សំណាង បានចាប់អារម្មណ៍ និងរៀបរាប់ពីអាកប្បកិរិយាមិនល្អរបស់ថៃចាប់តាំងពីចាញ់ក្តីខ្មែររឿងប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងឆ្នាំ១៩៦២។ ការកើតទុក្ខមិនសុខចិត្តរបស់ថៃបានបង្ហាញឡើងតាមរយៈការកសាងប្រាសាទព្រះវិហារមួយនៅប្រទេសថៃ ដោយចំលងពីប្រាសាទព្រះវិហារពិតរបស់ខ្មែរ ក្រោយចាញ់ក្តីខ្មែរភ្លាមៗ ក្នុងគោលបំណងឲ្យភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិមានការភ័ន្តច្រឡំ។ ក្រោយអង្គការយូណេស្កូបានបញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារទៅក្នុងសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅឆ្នាំ២០០៨ ថៃបានបញ្ជូនកងទ័ពមកកាន់កាប់ប្រាសាទព្រះវិហាររបស់ខ្មែរដោយខុសច្បាប់ម្តងទៀត និងមានការផ្ទុះអាវុធជាមួយកងទ័ពកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០១១។ ក្រោយពីឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលជាប្រធានអាស៊ានពេលនោះមិនអាចសម្របសម្រួលបាន កម្ពុជាបានជ្រើសរើសការប្តឹងទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ICJ ​ម្តងទៀត ដើម្បីឲ្យ ICJ បកស្រាយសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២ រឿងប្រាសាទព្រះវិហារ ពេលនោះហើយដែលកម្ពុជាបានឈ្នះថៃម្តងទៀតក្នុងឆ្នាំ២០១៣។ ទោះយ៉ាងណា លោក

    5 min

  8. 30 JUN

    តើព័ត៌មានបែបAI មានផលប៉ះពាល់យ៉ាងណាសម្រាប់បរិបទជម្លោះកម្ពុជា-ថៃ?

    កម្ពុជា និងថៃ បានបន្តប្រឈមមុខដាក់គ្នាខាងនយោបាយ និងយោធាចាប់តាំងពីមានការផ្ទុះអាវុធកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ នៅចំណុចព្រំដែនមុំ៣ នៃខេត្តព្រះវិហារ។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការប្រឈមមុខដាក់គ្នានេះ មានមាតិការព័ត៌មាន រូបភាព និងវីដេអូតាមទម្រង់បញ្ញាសិប្បនិម្មិត(AI) ត្រូវបាន​បង្កើតឡើង​យ៉ាងព្រោងព្រាតនៅលើបណ្តាញសង្គម។ អ្នកតាមដានសង្គមនានា​មើលឃើញ​ថា AI ពិតជាមានសារសំខាន់ចំពោះវិស័យបច្ចេកវិទ្យា តែវាជាហានិភ័យចំពោះការប្រើប្រាស់បែបអវិជ្ជមាន និងកាលៈទេសៈនៃជម្លោះរវាងកម្ពុជា និងថៃ។ បញ្ញាសិប្បនិម្មិត ឬជាភាសាអង់គ្លេសហៅថា Artificial Intelligence(AI) គឺសំដៅទៅលើប្រាជ្ញារបស់ម៉ាស៊ីន ឬកុំព្យូទ័រ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើង ដោយយកត្រាប់តាមប្រាជ្ញារបស់មនុស្ស ពោលគឺជាកម្មវិធី ឬប្រព័ន្ធមួយ ដែលមានសមត្ថភាពធ្វើឲ្យម៉ាស៊ីនមានរបៀបគិតបានដូច ​ឬស្រដៀងមនុស្ស។ ចាប់តាំងពីមានជម្លោះព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃកក្រើកឡើងវិញកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភាកន្លងទៅ គេសង្កេតឃើញមានព័ត៌មាន រូបភាព និងឃ្លីបវីដេអូមួយចំនួននៅលើបណ្តាញសង្គមត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយបច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត AI។ មាតិការទាំងនោះរួមមានព័ត៌មានជាសំណេរ ជាសម្លេង រូបភាពកងទ័ព និងសព្វាវុធ និងជាឃ្លីបវីដេអូខ្លីៗ។ ចុងក្រោយនេះ ជនអនាមិកជនជាតិថៃបានបង្កើតវីដេអូឃ្លីបខ្លី ដោយកាត់តវីដេអូលោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា ក្នុងឱកាសជួបសំណេះសំណាលជាមួយមន្ត្រីរាជការ នៅខេត្តព្រះវិហារកាលពី​  សប្តាហ៍មុន ដោយបន្លំសម្លេងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទៅជាភាសាថៃតាមរយៈបច្ចេកវិទ្យា AI។ ការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត AI ត្រូវគេមើលឃើញថាមានលទ្ធផលពីរផ្សេងគ្នា ពោលគឺទី១បង្ហាញពីការលូតលាស់បែបបច្ចេកវិទ្យាប្រកបដោយភាពវិជ្ជមាន និងទី២ AI ក៏បង្ហាញពីចំណុចអវិជ្ជមានដែរអាស្រ័យទៅលើអ្នកប្រើប្រាស់ និងកាលៈទេសៈ។ សម្រាប់បរិបទនៃប្រទេសកម្ពុជា និងថៃ បច្ចុប្បន្ន ការប្រើប្រាស់ AI នៅលើបណ្តាញសង្គម និងតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយពិតជាប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ ដោយសារពលរដ្ឋខ្លះពិបាកនឹងបែងចែកព័ត៌មានពិត និងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ។ លោក ទេព អស្នារិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានបានឲ្យដឹងថា គណៈកម្មការប្រឆាំងព័ត៌មានក្លែងក្លាយនៃក្រសួងព័ត៌មានបានរកឃើញថា ក្នុងឆមាសទី១ ឆ្នាំ២០២៥នេះ ព័ត៌មានក្លែងក្លាយបានកើតមានចំនួនប្រមាណ ១ ៨០០ករណី ក្នុងនោះប្រធានបទទាក់ទងទៅនឹងការប្រើបច្ចេកវិទ្យា AI មានប្រមាណជាង ២០ករណី។ នេះគ្រាន់តែជាការកត់ត្រារបស់ក្រសួងព័ត៌មានប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនបានរាប់បញ្ចូលពីស្ថាប័នផ្សេងៗទៀតនៅឡើយ។ លោក ជី សុផាត អ្នកជំនាញផ្នែកសន្តិសុខឌីជីថលមួយរូប មើលឃើញថាបច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត AI បានវិវត្តទៅមុខឥតឈប់ឈរ ដោយមិនមានអ្វីអាចបង្អាក់ដំណើរការបច្ចេកវិទ្យា AI បានទេ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ ក៏មានការកេងចំណេញពី AI ដើម្បីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន និងស្ថាប័នផងដែរ ដែលទាំងអស់នេះធ្វើឲ្យ មានផលប៉ះពាល់ច្រើនក្នុងការទទួលបានព័ត៌មានរបស់មហាជនជាពិសេសនៅលើបណ្តាញសង្គម។ តាមលោក ជី សុផាត បញ្ហាជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ រឹតតែមានហានិភ័យថែមទៀត​នៅពេលដែល​មាន​ការប្រើប្រាស់ ព័ត៌មាន និងរូបភាពបែប AI ទាក់ទងទៅនឹងជម្លោះនៃប្រទេសទាំងពីរ។   សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ក៏មើលឃើញពីហានិភ័យធំធេងដែរ ប្រសិន ជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ឈានទៅដល់ការប្រើប្រាស់ និងផ្សព្វផ្សាយក្នុងទម្រង់ AI។ ហានិភ័យគឺដោយសារភាគីម្ខាង ដែលមានបច្ចេកវិទ្យាជឿនលឿនជាងខាង AI ហាក់មានប្រៀបជាងភាគីម្ខាងទៀត ខណៈដែលពិភពលោកមិនទាន់អាចកំណត់បានពីទំហំ និងការប្រើប្រាស់នៃការរីកចម្រើនរបស់បច្ចេកវិទ្យា AI នៅឡើយ។ ទោះយ៉ាងណាជម្លោះរវាងកម្ពុជា និងថៃ នៅពេលនេះ នៅមិនទាន់ឃើញមានគ្រោះថ្នាក់ធំដុំនៅឡើយពីការផលិតព័ត៌មាន រូបភាព វីដេអូ ដោយប្រើបច្ចេកវិទ្យា AI។ ផ្ទុយទៅវិញ បញ្ញាសិប្បនិម្មិត AI នៅតែបន្តផ្តល់ប្រយោជន៍ជាវិជ្ជមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ចំពោះការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍរបស់មនុស្ស៕

    4 min
Ver todo (24)

Acerca de

នៅរៀងរាល់​ថ្ងៃ ពីថ្ងៃ​ចន្ទ ដល់​ថ្ងៃ​សុក្រ យើង​នឹង​លើកយក​ព្រឹត្តិការណ៍​សំខាន់​ៗ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ទាំង​ក្នុង​រឿង​នយោបាយ ​សេដ្ឋកិច្ច ​សង្គម ​និង​វប្បធម៌ ​មកធ្វើការ​​ពន្យល់​ បំភ្លឺ ​និង​វិភាគ ជូន​លោក​អ្នក​ស្តាប់។ ​ជា​ការពន្យល់​​បកសា្រយ​ហេតុផល​នៃ​ព្រឹត្តិការណ៍ តាម​លក្ខណៈ​សត្យានុម័ត​និង​អព្យាក្រឹត។

Información

Más de RFI ខេមរភាសា / RFI Khmer

También te podría interesar