RFI Tiếng Việt

•

Channel • 10 Shows

News

News

Updated daily
News

News

Updated weekly
Society & Culture

Society & Culture

Updated weekly
Arts

Arts

Updated weekly
News

News

Updated weekly
Government

Government

Updated weekly
Business

Business

Updated weekly

3 DAYS AGO

Phần còn lại của chương trình 24/09 13h17 GMT

Chương trình 60'

3 days ago

•

43 min
16 SEPT

Pháp vẫn là một địa điểm đầu tư an toàn ?

Cơ quan thẩm định tài chính Fitch hạ điểm tín nhiệm Pháp. Hai yếu tố khiến giới đầu tư xem Pháp là điểm đến có phần kém an toàn hơn trước : Nợ công tăng nhanh và bất ổn chính trị gây trở ngại cho việc thực hiện cam kết thu hẹp bội chi ngân sách trong một môi trường càng lúc càng nhiều bất trắc. Yếu tố chính trị làm mất lòng tin Mức nợ của Pháp đang từ AA- bị giáng xuống còn A+ ( tức là nợ của Pháp đang từ hạng được coi như « an toàn cao », bị hạ xuống mức « an toàn trung bình ». Fitch trong thông cáo hôm 12/09/2025 giải thích : « Kể từ sau bầu cử Quốc Hội trước thời hạn 2024, Pháp đã ba lần thay đổi chính phủ. Sự bất ổn đó làm suy yếu khả năng để có được một ngân sách đáng tin cậy. Mục tiêu đã cam kết thu hẹp thâm hụt ngân sách xuống dưới ngưỡng 3 % GDP khó có thể thực hiện ». Viễn cảnh bầu cử tổng thống 2027 lại càng khiến tình hình chính trị ở Pháp « thêm nhiễu nhương », những tranh cãi về ngân sách lại càng gay gắt hơn. Theo cơ quan thẩm định tài chính Fitch, nền kinh tế số 2 của Liên Âu có nguy cơ bị « bế tắc » từ nay cho đến -và thậm chí là sau, cuộc bầu cử 2027. Do vậy các nhà phân tích đồng loạt cho rằng nợ công của Pháp vừa bị cơ quan thẩm định tài chính Fitch giáng điểm tín nhiệm không phải là một bất ngờ. Trên đài RFI Pháp ngữ, chuyên gia kinh tế Mathieu Plane thuộc Đài Quan Sát về tình hình Kinh Tế Pháp OFCE đưa ra những yếu tố giải thích vì sao, cho dù đánh mất AA-, trước mắt Pháp không phải đi vay tín dụng với lãi suất cao hơn. « Bị hạ điểm tín nhiệm không phải là một thảm họa, do không làm thay đổi một cách căn bản tình hình kinh tế của Pháp, và qua đó không ảnh hưởng đến việc Pháp huy động vốn trên thị trường, tức là không tác động đến khả năng thanh toán nợ của Pháp. Tuy nhiên đây cũng sẽ là một tín hiệu xấu, phản ánh mức đáng tin cậy thấp hơn so với trước đây. Hiện tại Pháp đã phải đi vay với lãi suất cao hơn trước đây và điều này đã phản ánh cách mà thị trường tài chính đánh giá và nhìn nhận mức độ rủi ro về nợ công của Pháp (…) Khi các tổ chức xếp hạng đánh giá rủi ro vỡ nợ, họ không chỉ xem xét yếu tố chính trị nhưng đây cũng là một vấn đề mà họ quan tâm. Bên cạnh đó, bản thân các chỉ số về kinh tế mới là quan trọng hơn hết. Nếu nhìn vào nền tảng kinh tế của Pháp thì tình hình không hề tệ. Ai cũng biết, chính trị ở Pháp đang bất ổn và đang bị bội chi ngân sách. Nhưng đồng thời, Pháp có những điểm mạnh khác giúp vượt qua được 2 khó khăn vừa nêu. Không thể so sánh hoàn cảnh của Pháp hiện tại với trường hợp của Hy Lạp hồi 2011. Thực ra việc Fitch hạ điểm tín nhiệm đã được biết trước. Thị trường đã xác định, đã đánh giá mức độ an toàn khi đầu tư vào Pháp. Mức độ an toàn đó bị sụt điểm vì yếu tố chính trị chứ không phải vì rủi ro kinh tế ». Nền tảng tương đối vững chắc Vậy dưới góc độ tài chính, kinh tế, trường hợp của Pháp có gây lo ngại hay không ? Theo giới trong ngành, câu trả lời cũng sẽ là không : là nền kinh tế thứ 7 của thế giới, là một trong 7 quốc gia công nghiệp phát triển nhất, thành viên của Liên Âu này có cơ sở hạ tầng phát triển, có số lượng lao động ở trình độ cao và sức mua của 67 triệu dân Pháp cũng rất hấp dẫn. Tuy nhiên, thâm hụt ngân sách và nợ công cao đang là thách thức lớn, có thể ảnh hưởng đến mức độ ổn định tài chính của quốc gia, nhất là khi hơn 50 % nợ công của Pháp là do các chủ nợ nước ngoài nắm giữ. Về thâm thủng ngân sách, Pháp thuộc khối các quốc gia luôn bị chỉ trích quá « hào phóng » trong việc chi tiêu. Bội chi tương đương với 5,4 % GDP và Paris đang cam kết cắt giảm chi tiêu - giảm 44 tỷ euro trong tài khóa 2026, để từ nay đến cuối 2029 quay trở lại với quy định của khu vực eurozone, giữ thâm hụt ngân sách dưới ngưỡng 3 % GDP. Ở đây đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả từ các khoản chi tiêu đã đẩy thâm hụt ngân sách của nước Pháp lên cao. Giải quyết nợ công là một « mệnh lệnh » Về nợ công của Pháp : báo cáo của Ngân Hàng Trung Ương Pháp - Banque de France công bố hôm 15/09/2025 cho thấy : tổng nợ công của Pháp hiện đã vượt ngưỡng 3.300 tỷ euro, tương đương với hơn 114 % GDP. Đây là mức cao nhất từ trước đến nay, cao hơn rất nhiều so với quy định 60 % tổng sản phẩm nội địa của khối đồng tiền chung châu Âu. Thống đốc BDF François Villeroy de Galhau giải thích vì sao nhanh chóng giải quyết nợ công là một « mệnh lệnh » : cuối 2020, Pháp dành 30 tỷ euro để thanh toán nợ đáo hạn. Với đà này chỉ trong 5 năm nữa các phí tổn tài chính ngân hàng mỗi năm sẽ là 100 tỷ euro. Có nghĩa là hàng năm Pháp sẽ « mất đi » thêm 70 tỷ euro để « nuôi »các chủ nợ thay vì dùng số tiền để đầu tư vào cơ sở hạ tầng, đầu tư vào giáo dục, y tế, quốc phòng … Theo quan điểm của giáo sư Jean Tirole, giải Nobel Kinh Tế 2014, các phí tổn về ngân hàng, vốn và lãi phải trả cho các chủ nợ là « một gánh nặng rất lớn » và tệ hơn nữa là những chi phí đó đặt ra vào lúc Pháp cần huy động vốn trước nhiều thách thức mới như phải đầu tư vào công nghệ xanh, công nghệ kỹ thuật số, chống biến đổi khí hậu … Nói cách khác, vì nợ cao và chi phí tài chính là một gánh nặng, Pháp sẽ mất đi khả năng đầu tư vào những lĩnh vực tạo đà cho tăng trưởng trong tương lai. Kinh tế gia Eric Dor Trường Quản Trị Kinh Doanh IESEG Paris ít bi quan hơn so sánh trường hợp của Pháp hiện tại với nhiều nước khác trong khối sử dụng đồng euro : « Một cách cụ thể, thì cho đến hiện tại Pháp đã phải đi vay với lãi suất cao hơn so với nhiều quốc gia khác như Tây Ban Nha hay Bồ Đào Nha cho dù cả nước này cùng có điểm tín nhiệm thấp hơn so với Pháp. Trước mắt việc Pháp đánh mất hai chữ AA không gây ra hậu quả lớn trên thị trường. Nhưng về dài hạn và nhất là trong trường hợp chính trị của Pháp không nhanh chóng ổn định, ngân sách không được thông qua thì lãi suất ngân hàng Pháp phải đi vay sẽ tiếp tục tăng thêm. Đây sẽ là gánh nặng cho người dân phải đóng thuế. Chúng ta không trong kịch bản khủng hoảng nợ công : Pháp không mất khả năng thanh toán và cũng không mất cơ hội tiếp cận thị trường nhưng sẽ phải đi vay tín dụng với lãi suất càng lúc càng cao. Phần lãi và vốn phải trả cho các chủ nợ càng lúc càng năng. Chi phí nợ tăng cao đè năng lên ngân sách. Những khoản chi tiêu khác cần huy động vốn sẽ bị ảnh hưởng ». Pháp vẫn là điểm đến an toàn Trên đài RFI Pháp ngữ, giám đốc nghiên cứu Đài Quan Sát về tình hình Kinh Tế Pháp OFCE Mathieu Plane đánh giá về thực chất Pháp vẫn là điểm đầu tư an toàn « Cái chính ở đây không phải là kinh tế của Pháp sa sút. Tăng trưởng vẫn ở số dương dù không phải là một điều gì ghê gớm nhưng GDP của Pháp vượt trội hơn hẳn so với các thành viên khác trong Liên Hiệp Châu Âu như Áo, Đức, Phần Lan và thậm chí là cả Ý từ 1 năm nay. GDP của Pháp trong năm tăng 0,8 %. Lạm phát được giữ ở mức 2 %. Tỷ lệ thất nghiệp ổn định ở khoảng 7,5 %. Thêm vào đó Pháp có nhiều tiền tiết kiệm mà chúng ta có thể khai thác. Và đấy chính là điểm mạnh tạo nên sự vững chắc kinh tế. Kinh tế Pháp không bị suy thoái dù đang phải đối mặt với một môi trường đầy biến động bất thường. Theo tôi điều đó chứng minh rằng chúng ta có khả năng thích ứng rất nhanh. Điểm đáng lo ngại hiện nay là thâm hụt ngân sách đã quá cao. Giải quyết vấn đề này là chuyện phải làm nhưng chúng ta có phương tiện : dân Pháp có tiền tiết kiện và vì thế mà Pháp không lo vỡ nợ như Hy Lạp hay gặp khó khăn như là Bỉ. Hai quốc gia này không thể tái cấp vốn vì họ có thâm hụt cao mà lại không có tiền tiết kiệm ». Báo cáo về tình hình kinh tế Pháp được cập nhật của Ngân Hàng Trung Ương công bố hôm 15/09/2025 dự báo tăng trưởng trong năm 2025 được duy trì ở mức 0,7-0,8 % Pháp không bị rơi vào suy thoái. Tỉ lệ thất nghiệp ổn định ở mức 7,5 %. Điểm son là chính phủ đã dập tắt được nguy

16 Sept

•

10 min
28 AUG

Điểm lại lịch sử tranh đấu vì độc lập: Từ "20 năm bị xóa sổ" đến Nhà nước Palestine

Cuộc chiến tranh tại dải Gaza giữa quân đội Israel và lực lượng Hamas, bùng lên sau vụ tấn công khủng bố của Hamas trên đất Israel khiến hơn một nghìn người chết, và hơn 250 người bị bắt làm con tin, đã kéo dài gần hai năm. Vùng lãnh thổ rộng hơn 40 km² của người Palestine bị tàn phá tan hoang, khiến hàng chục nghìn người chết, hàng trăm nghìn người bị thương, đa số dân cư phải sống trong cảnh màn trời chiếu đất. Tuy nhiên, việc công nhận Nhà nước Palestine một lần nữa trở thành một vấn đề nóng bỏng của thời sự quốc tế. Nhiều nước châu Âu, tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine. Nước Pháp dự kiến sẽ chính thức công nhận Palestine trong dịp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc vào tháng 9/2025. Nhà nước Palestine là một trong những vấn đề chính trị quốc tế đương đại phức tạp bậc nhất. Tạp chí Tiêu điểm thời sự điểm lại một số diễn biến chính trong tiến trình tranh đấu vì một Nhà nước độc lập của người Palestine. Nghị quyết LHQ năm 1947 về hai Nhà nước, thế giới Ả Rập không công nhận Về vấn đề Nhà nước độc lập của người Palestine, ngày 29/11/1947 mà một cái mốc lịch sử. « Nghị quyết của ủy ban lâm thời của Liên Hiệp Quốc về vấn đề Palestine đã được thông qua với 33 phiếu thuận, 13 phiếu chống và 10 phiếu trắng. » Theo Nghị quyết 181 của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, vùng lãnh thổ gọi là xứ Palestine, nằm dọc bờ biển đông Địa Trung Hải, phía bắc là Liban và phía nam là Ai Cập hiện nay, sẽ được chia thành hai Nhà nước, một Nhà nước của người Ả Rập và một của người Do Thái, và một khu vực do quốc tế kiểm soát, bao gồm các thánh địa như Jerusalem và thành Bethleem. Theo nghị quyết 181 của Liên Hiệp Quốc, nước Anh, quốc gia được Hội Quốc Liên – tiền thân của Liên Hiệp Quốc - giao trách nhiệm bảo trợ cho vùng đất này từ năm 1922, sau khi đế chế Ottoman giải thể, sẽ phải rút khỏi Palestine vào cuối năm 1948. Nghị quyết về hai Nhà nước liên quan đến vùng đất lịch sử Palestine được coi là một nguyên tắc pháp lý căn bản của Liên Hiệp Quốc về « vấn đề Palestine ». Năm 2000, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã thông qua nghị quyết 1397 tái khẳng định « giải pháp hai Nhà nước ». Tuy nhiên, nghị quyết 181 của Liên Hiệp Quốc đã không được thực thi đầy đủ. Ngày 14/05/1948, Nhà nước Israel của người Do Thái chính thức ra đời. Nhưng đã không có một Nhà nước của người Ả Rập. Các đụng độ bùng phát dữ dội giữa các cộng đồng người Ả Rập cư trú lâu đời tại xứ Palestine, với người Do Thái, trong đó có rất nhiều người đến từ châu Âu, đặc biệt sau các cuộc diệt chủng người Do Thái của chế độ Đức Quốc xã. Ước tính từ khoảng 800.000 người đến hơn 1 triệu người Ả Rập tại Palestine đã phải rời bỏ quê hương trong biến cố được gọi là « Nakba », tiếng Ả Rập có nghĩa là đại thảm họa. Năm 2023, lần đầu tiên Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc chính thức tổ chức kỷ niệm thường niên biến cố « Nakba ». Cho đến nay, theo Liên Hiệp Quốc, có hơn 4 triệu người là người Palestine tị nạn sau biến cố Nakba, hoặc hậu duệ của họ. Thế giới Ả Rập không công nhận nhà nước Do Thái. Cuộc chiến tranh Ả Rập – Do Thái đầu tiên bùng nổ vào năm 1949. Sau cuộc chiến tranh này Jordanie kiểm soát vùng Cisjordanie và Đông Jerusalem, dải Gaza thuộc quyền kiểm soát của Ai Cập. Cũng năm này, Liên Hiệp Quốc công nhận Nhà nước Israel. Hai mươi năm « bị xóa sổ khỏi lịch sử » Nếu như trước khi Nhà nước Do Thái ra đời, các cộng đồng người Ả Rập Palestine từng có một vị thế nhất định, thì sau thời điểm này, người Palestine hoàn toàn « bị xóa sổ khỏi lịch sử », như ghi nhận của chuyên gia Jean-Paul Chagnollaud, giáo sư danh dự các trường Đại học, chủ tịch Viện nghiên cứu về vùng Trung Đông Địa Trung Hải (IREMMO) với đài France Culture : « Trong suốt 20 năm đó – từ 1949 đến cuộc chiến 1967 - có thể nói rằng người Palestine đã bị đẩy ra khỏi ‘‘lịch sử’’ hoặc bị xóa sổ khỏi lịch sử như người ta thường nói, và chủ nghĩa dân tộc Palestine – vốn đang hình thành - đã bị suy yếu nghiêm trọng. Những người mang tinh thần dân tộc chủ nghĩa Palestine vào thời điểm đó chính là những người Palestine đã rời khỏi vùng đất nơi Nhà nước Israel được thành lập. Đó là những người tị nạn, những người sẽ đến Liban, đến Jordanie. Có rất nhiều người tị nạn ở Jordanie. Họ cũng đến dải Gaza, nơi đang nằm dưới sự quản lý của Ai Cập của thời điểm đó. Điều này khiến dân số dải Gaza vào những năm 1949 - 1950 gồm đến 90% là người tị nạn, tức là những người có quê hương tại các vùng đất ở Palestine, cách đó chỉ 10, 30, 50, 100 km, tức rất gần, vì Gaza là một vùng lãnh thổ rất nhỏ, chỉ bằng hai, ba tỉnh của nước Pháp. Như vậy là người Palestine biến mất và trên bình diện quốc tế, người ta chỉ còn nói đến ‘‘vấn đề người tị nạn’’. Người ta thậm chí không còn dùng đến từ “Palestine” nữa. Để lấy một ví dụ cụ thể, có thể dễ dàng kiểm chứng về mặt pháp lý : Đó là nghị quyết đầu tiên sau cuộc chiến tranh năm 1967, nghị quyết 242 tháng 11/1967. Đây là một nghị quyết quan trọng, nghị quyết đầu tiên sau cuộc chiến năm 1967. Nghị quyết này nói rằng các lãnh thổ đã chiếm đoạt phải được trả lại cho các quốc gia, và khi nói về người tị nạn, thì chỉ có một dòng về họ. Người ta thậm chí không dùng từ “Palestine”, mà chỉ yêu cầu có ‘‘một giải pháp công bằng’’, chỉ một dòng đó mà thôi (un juste règlement du problème des réfugiés). Nói cách khác, người Palestine đã biến mất. » Tổ chức Giải phóng Palestine ra đời dưới quyền kiểm soát của Ai Cập Tổ chức Giải phóng Palestine PLO được thành lập chính thức vào năm 1964. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu, tổ chức mang tôn chỉ giải phóng Palestine phục vụ trước hết cho quyền lợi của một số thế lực Ả Rập trong khu vực, đặc biệt là nước Ai Cập của Nasser (một cường quốc trong khu vực, đặc biệt sau cuộc chiến thắng lợi trước liên minh Anh, Pháp và Israel nhằm kiểm soát kênh đào Suez năm 1956), và vương quốc Jordanie, kiểm soát vùng Cisjordanie của người Palestine. Chuyên gia Jean-Paul Chagnollaud nhận định : « Lãnh đạo Palestine Arafat, với việc thành lập tổ chức Fatah (phong trào giải phóng dân tộc Palestine) năm 1959, đã xuất hiện trong bối cảnh đó, một bối cảnh bị chi phối bởi lãnh đạo Ai Cập Nasser. Còn người dân vùng Cisjordanie bị chi phối bởi quan điểm chính thống về dân tộc Jordan, với những gia tộc lớn gần gũi với hoàng gia Jordanie, các thế lực kiểm soát các thành phố Cisjordanie. Trong toàn bộ giai đoạn này, việc khẳng định tinh thần dân tộc Palestine là điều gần như bất khả thi. Làm sao có thể làm cho người Palestine cảm thấy mình là một dân tộc đang hình thành sau tất cả những sự kiện đã làm cho họ bị phân mảnh, tan tác, bị đập nát theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Tổ chức Giải phóng Palestine PLO được thành lập năm 1964. PLO được thành lập bởi ai ? Trong tổ chức này có người Palestine, nhưng PLO là do lãnh đạo Ai Cập Nasser lập ra, với sự ủng hộ của vua Jordanie Hussein. Tại sao họ lại thành lập PLO vào thời điểm đó ? Bởi vì họ biết rằng thực sự có một phong trào dân tộc đang manh nha, đang được xây dựng, đang định hình, đó là phong trào dân tộc chủ nghĩa Fatah, do Arafat lãnh đạo, từ đầu những năm 1960. Nasser không thể để mình bị vượt mặt. Và vì vậy, cần phải kiểm soát. Vậy làm sao để kiểm soát ? Bằng cách thành lập một tổ chức, Tổ chức Giải phóng Palestine, với sứ mệnh lúc đó là xác lập sự thống nhất của các nước Ả Rập, trước khi lo chuyện Palestine. Khối Ả Rập thống nhất sẽ cho phép giải phóng Palestine, đó là cách người ta nói vào thời điểm đó. Trong kịch bản đó, PLO không phải là của người Palestine, mặc dù người đứng đầu PLO là Ahmad Shukeiri. Ông ấy là một người Palestine, nhưng là một người Palestine làm bình phong cho Nasser. Nhân vật này từng làm việc tại Liên đoàn Ả Rập với Nasser. Lập ra PLO thực sự là

28 Aug

•

10 min
4 SEPT

Đảm bảo an ninh Ukraina và bóng ma « Bị Vong Lục Budapest 1994 »

Ngày 03/09/2025, tiếp đồng nhiệm Ukraina Volodymyr Zelensky, một ngày trước khi diễn ra hội nghị « Liên minh các nước tình nguyện », tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố, châu Âu « sẵn sàng cung cấp các bảo đảm an ninh cho Ukraina và người dân Ukraina vào ngày mà thỏa thuận hòa bình sẽ được ký kết ». Đây cũng là những gì Kiev muốn đạt được trước khi bước vào một cuộc đàm phán hòa bình (nếu có) với Matxcơva. Chưa có lúc nào nỗi ám ảnh về thất bại Bị Vong Lục Budapest 1994 mạnh mẽ như lúc này đối với Kiev và người dân Ukraina. Ngược dòng thời gian, vào ngày 05/12/1994, ba năm sau khi tuyên bố độc lập và dưới áp lực mạnh ngoại giao, Kiev cùng với Liên bang Nga, Hoa Kỳ và Anh Quốc ký kết Bị Vong Lục tại Budapest, Hungary. Nỗi lo nguy cơ phổ biến hạt nhân hơn là an ninh Ukraina Theo đó, Ukraina chấp nhận chuyển giao toàn bộ kho vũ khí hạt nhân được cất trữ trên lãnh thổ cho Nga, bao gồm khoảng 1.900 đầu đạn chiến lược và 2.500 vũ khí chiến thuật tức chiếm đến gần 10% kho vũ khí Xô Viết. Đổi lại, các bên tham gia cam kết « tôn trọng nền độc lập, quyền chủ quyền và các đường biên giới hiện hữu của Ukraina » và « tránh sử dụng hành động dọa dẫm hay dùng vũ lực xâm hại toàn vẹn lãnh thổ hay nền độc lập chính trị của Ukraina ». Ngoài ra, theo các hình ảnh và bài báo tư liệu được Viện Nghe Nhìn Quốc Gia Pháp (INA) trích dẫn ngày 09/03/2025, ngoài việc tăng gấp đôi số tiền viện trợ 155 triệu đô la, Hoa Kỳ còn cam kết cung cấp « hỗ trợ đặc biệt để tăng cường an ninh cho các lò phản ứng hạt nhân dân sự, kiểu Tchernobyl », và nhất là « mở rộng cánh cửa "đối tác vì hòa bình" cho Ukraina, nói một cách khác, cho phép Kiev phát triển hợp tác quân sự với NATO ». Nhà nghiên cứu Marie Dumoulin, giám đốc chương trình Wider Europe, thuộc tổ chức tư vấn European Council on Foreign Relations, trong chương trình « Sự ra đời và cái chết của Bị Vong Lục Budapest » do đài phát thanh France Culture thực hiện trong tháng 7/2025, có lưu ý rằng sự kiện diễn ra trong bối cảnh Hoa Kỳ và Anh Quốc lo lắng cho mối họa phổ biến hạt nhân hơn là vấn đề an ninh của Kiev. Bởi vì, ngoài Ukraina, còn có hai nước thành viên Xô Viết khác cất trữ vũ khí hạt nhân là Belarus và Kazakhstan. « Có một cơ chế quốc tế quản lý các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân : Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân TNP. Nhưng các quốc gia độc lập mới này sinh ra từ đống đổ nát của Liên Xô lại không tham gia vào hiệp ước này, bởi vì, cho đến lúc đó, những nước này chưa tồn tại. Do vậy, thách thức đầu tiên là phải bảo đảm rằng Ukraina, Belarus và Kazakhstan, ba quốc gia cùng với Nga có triển khai vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ của mình, tuân thủ Hiệp ước TNP (…) Nhưng điều quan trọng cần hiểu là đối với các nhà đàm phán Mỹ và Anh Quốc, thách thức chính vào thời điểm đó, không hẳn là vấn đề an ninh và chủ quyền lãnh thổ của ba nước này, mà thực sự là vấn đề không phổ biến hạt nhân, đồng thời bảo đảm rằng chỉ có một quốc gia kiểm soát vũ khí hạt nhân được thừa hưởng từ thời kỳ Xô Viết. » Hạt nhân và chủ quyền : Ukraina không có chọn lựa nào khác Chính vì điều này, vào tháng 12/1991, vào thời điểm Liên Xô tan rã, Hoa Kỳ dưới thời chính quyền Bill Clinton đã nhìn nhận Nga như là một quốc gia hạt nhân, đồng thời tuyên bố sẵn sàng cung cấp hỗ trợ cho những nước khác xuất thân từ Liên Xô với điều kiện các nước này chấp nhận quy chế quốc gia không hạt nhân, theo như chuyên gia về Nga, bà Anne de Tinguy, giáo sư danh dự, Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế CERI trường đại học Khoa học Chính trị Sciences Po từng giải thích với báo Libération (11/03/2022). Nhiều nhà quan sát tại Pháp đánh giá rằng với việc ký kết Bị Vong Lục Budapest, chính quyền Ukraina lúc bấy giờ đã chấp nhận từ bỏ vị thế « cường quốc hạt nhân đứng hàng thứ ba » trên thế giới (tính theo số lượng vũ khí hạt nhân). Đối với nhà ngoại giao Pierre Lévy, cựu đại sứ Pháp tại Nga (2020 – 2024), điều này là không hoàn toàn chính xác, do việc hệ thống kiểm soát và chỉ huy đều trú đóng tại Matxcơva. Vũ khí hạt nhân được bố trí tại Ukraina không đồng nghĩa với việc Kiev nắm giữ « nút bấm » hạt nhân. Chuyên gia Marie Dumoulin nhắc lại : « Việc từ bỏ kho vũ khí hạt nhân, trên thực tế, đó còn là một trong số các điều kiện cho quyền chủ quyền của Ukraina. Nếu như số vũ khí này vẫn còn được bố trí trên lãnh thổ Ukraina, điều đó cũng có nghĩa là Matxcơva có lẽ vẫn sẽ tiếp tục có một vai trò chủ đạo trong an ninh của Ukraina và do vậy, quyền tự quyết của Ukraina như chúng ta đã biết từ trước đến nay, có lẽ sẽ không thể được thực thi trong cùng những điều kiện. Đó chính là những gì đang diễn ra với Belarus, quốc gia đã chấp nhận để Nga bố trí vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ của mình. Trên thực tế, ngoài ý nghĩa của động thái này đối với an ninh châu Âu, còn có những hậu quả tức thì cho quyền tự quyết của Belarus, hiển nhiên không còn giống như khi họ đã có thể từ chối quyền xem xét lại các quyết định của Matxcơva liên quan đến chủ quyền và an ninh của chính mình ». Bị Vong Lục Budapest : Những cam kết « ảo » ? Bất chấp những cam kết, hai mươi năm sau, năm 214, Matxcơva chiếm đoạt và cho sáp nhập bán đảo Crimée vào Nga, và thổi bùng cuộc xung đột ở Donbass. Không một bên ký kết Bị Vong Lục Budapest nào có những phản ứng thực sự. Đến năm 2022, Nga chính thức phát động « chiến dịch quân sự đặc biệt », xâm chiếm Ukraina. Ngày 04/03/2022, vào ngày thứ chín của cuộc chiến, tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky cay đắng chỉ trích NATO từ chối lập vùng cấm bay : « Tất cả những gì Liên minh Quân sự làm được đến hiện tại, là vận chuyển khoảng 50 tấn dầu diesel cho Ukraina thông qua hệ thống cung cấp của khối. Có lẽ là để chúng ta có thể đốt bỏ và thiêu rụi Bị Vong Lục Budapest. Nhưng đối với chúng ta, văn bản này đã bị đốt cháy, dưới hỏa lực của quân đội Nga ». Về điểm này, nhà nghiên cứu Marie Dumoulin, cũng trong chương trình « Sự ra đời và cái chết của Bị Vong Lục » trên đài France Culture, giải thích thêm như sau : « Bị Vong Lục Budapest bao gồm một danh sách các cam kết của các quốc gia bảo lãnh, tức là Nga, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh, liên quan đến Ukraina, nhưng đây là những cam kết thụ động, nghĩa là các quốc gia này cam kết không làm một số điều nhất định liên quan đến Ukraina, không gây rắc rối về chủ quyền, độc lập và biên giới của Ukraina, không đe dọa sử dụng vũ lực, không gây áp lực kinh tế lên Ukraina và trong trường hợp Ukraina bị tấn công hạt nhân, họ cũng cam kết sẽ nhờ đến Hội Đồng Bảo An Liên Hợp Quốc. Không có cam kết chủ động nào, nghĩa là không có cam kết hành động nào khác ngoài cam kết tham vấn Hội đồng Bảo an nếu toàn vẹn lãnh thổ của Ukraina bị đe dọa. » Cam kết bị xâm phạm : Lỗi tại ai ? Ngày nay, phương Tây và Nga đổ lỗi cho nhau là không tôn trọng các cam kết đưa ra trong văn bản. Hoa Kỳ và Anh Quốc tuyên bố họ không vi phạm các cam kết, rằng họ không đe dọa tính toàn vẹn lãnh thổ Ukraina. Và quốc gia duy nhất đã vi phạm các cam kết đưa ra chính là Nga. Điều thú vị, theo nhà cựu đại sứ Pháp Pierre Levy khi giải thích với France Culture là những lập luận từ phía Nga. « Câu trả lời mà Vladimir Putin dành cho Reuters vào tháng 3/2024 mà ít ai nói đến, và theo tôi là rất thú vị, trong đó, ông ấy nói rằng "Nhìn xem, quý vị đã vi phạm các cam kết của mình đưa ra trong Bị Vong Lục Budapest. Ông ấy nói rõ là ông ấy không bị ràng buộc bằng những thỏa thuận quốc tế với một quốc gia vừa có một cuộc cách mạng bên trong. Thế nên, trong cách tiếp cận của Nga, đối diện với họ là một quốc gia mới. Tiếp theo, chúng ta thấy rõ sự nhất quán trong lập trường, bởi vì, đối với Nga, có một chính quyền quân sự cầm quyền ở Kiev đã thành công lập một chế độ mới với sự trợ giúp của phương Tây sau một cuộc đảo chính. Do vậy tất cả những điều này đều nằm trong lô-gic của Nga ». N

4 Sept

•

12 min
2 DAYS AGO

Mỹ tốc lực tái lập quan hệ với Belarus: Kịch bản hoàn toàn có lợi cho Putin?

Quan hệ giữa Mỹ và Belarus, quốc gia thường được coi là hoàn toàn nằm trong quỹ đạo của điện Kremlin, có một số biến chuyển bất ngờ. Quan sát viên Mỹ được mời dự tập trận Zapad do Nga và Belarus chủ trì. Washington mở lại sứ quán tại Belarus. Trừng phạt với hãng hàng không quốc gia Belarus được dỡ bỏ sau khi Minsk thả hàng chục tù chính trị. Việc Mỹ và Belarus tốc lực bình thường hóa quan hệ có phải là một kịch bản nằm hoàn toàn trong lợi ích của chế độ Putin? Drone Nga xâm nhập lãnh thổ NATO, Mỹ được mời quan sát tập trận Zapad Ngay trước khi cuộc tập trận lớn Zapad 4 năm một lần, đêm 09/09/2025 khoảng 20 drone Nga xâm nhập lãnh thổ Ba Lan, quốc gia sườn đông của khối NATO. Đây là lần thứ 4 trong lịch sử liên minh phòng thủ NATO từ khi thành lập năm 1949, điều 4 Hiến chương của khối được một quốc gia thành viên kích hoạt để tham vấn các đồng minh. Lần đầu tiên chiến đấu cơ NATO được huy động để hủy diệt mục tiêu xâm nhập không phận của một thành viên. Chính trong bối cảnh đó, các quan sát viên quân đội Mỹ đã được mời tham dự cuộc tập trận Zapad vào hai ngày cuối, 15 và 16/09. Trước đó, ngày 11/09, chính quyền Minsk trả tự do cho 52 tù nhân nhiều quốc tịch, trong đó có 14 công dân nước ngoài và nhiều tù nhân chính trị Belarus, gồm cả ông Nikolai Statkevich, ứng cử viên tổng thống Belarus năm 2010 (người đã không chấp nhận đi ra nước ngoài, nên sau đó bị đưa trở lại nhà tù). Tuyên bố trả tự do cho tù nhân nói trên được đưa ra vào lúc luật sư John Coale, đặc sứ của tổng thống Trump, dẫn đầu một phái đoàn Mỹ đến Minsk. Cũng trong dịp này, phía Mỹ thông báo mở lại sứ quán tại Belarus, bị đóng cửa năm 2022 sau khi Nga xâm lược Ukraina, dùng Belarus làm bàn đạp tấn công Ukraina từ phía bắc. Trước đó, quan hệ giữa chính quyền Trump và Belarus đã có một bước tiến đáng kể. Hồi cuối tháng 6/2025, đặc phái viên của tổng thống Mỹ về Ukraina, ông Keith Kellogg, công du Belarus. Đây là cuộc gặp đầu tiên giữa một quan chức cấp cao Nhà Trắng và nhà độc tài Belarus từ 5 năm nay, và chuyến thăm đã « đánh dấu một bước ngoặt lớn » so với chính sách của tổng thống tiền nhiệm Joe Biden. Trong dịp này chế độ Lukashenko đã trả tự do cho 14 tù nhân chính trị Belarus, trong đó có ông Sergei Tikhanovsky, lãnh đạo đối lập, bị bắt giam khi cổ vũ cho phong trào biểu tình phản đối chính quyền trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Ông Tikhanovsky là chồng của bà Sviatlana Tsikhanouskaya, lãnh đạo hiện tại của phong trào đối lập Belarus, tị nạn ở hải ngoại. Đọc thêm : Quốc Hội Belarus « hợp thức hóa » trấn áp phong trào đòi dân chủ Trước khi bay đi Alaska hội kiến với tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 15/08, ông Trump đã gọi điện cho tổng thống Lukashenko. Sau cuộc điện đàm, ông Trump gọi nhà độc tài Belarus, hiện không được các nước phương Tây công nhận sau cuộc bầu cử bị lên án là gian lận, là « vị tổng thống rất đáng kính », cho biết đã nhận lời mời thăm Belarus và « nóng lòng » gặp mặt đồng nhiệm. Vì sao Trump và chế độ Minsk nhanh chóng xích lại gần nhau ? Điểm chung bề ngoài có thể thấy rõ giữa tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà độc tài Belarus là hai bên có sự gặp gỡ về quan điểm trong việc ủng hộ việc tìm giải pháp cho việc chấm dứt chiến tranh Ukraina. Hãng thông tấn Nhà nước Belarus Belta, trong một bài viết hồi cuối tháng 8/2025 (« Lukashenko: Trump excelled as a mediator during Alaska talks / Tổng thống Belaurs : Trump là một nhà trung gian tuyệt vời tại cuộc đối thoại Alaska »), cho biết tổng thống Belarus đã ca ngợi lãnh đạo Mỹ, bênh vực cuộc thượng đỉnh Alakska, bị không ít người lên án là đã quá nhân nhượng Putin. Một chuyên gia hàng đầu về Belarus, ông Artyom Shraibman, trong một bài trả lời phỏng vấn, với chủ đề chính « Những gì diễn ra trong lòng Belarus » (What’s Going On Inside Belarus), đăng tải cuối tháng 8/2025 trên trang Carnegie Russia Eurasia Center, đã ghi nhận các nỗ lực bình thường hóa quan hệ Mỹ - Belarus diễn ra vào thời điểm mà các đàm phán giữa Mỹ và Nga nhằm tìm giải pháp chấm dứt xung đột Ukraina « rõ ràng đang bị đình trệ ». Đọc thêm : Hạn định 50 ngày với Nga và rủi ro bế tắc chính trị cho Donald Trump Tổng thống Trump đã tuyên bố chấm dứt chiến tranh 24 giờ sau khi nhậm chức, rồi sau đó triển hạn thêm 6 tháng. Nửa năm đã trôi qua, cuộc xung đột tiếp diễn. Không có gì cho thấy là Nga từ bỏ các tham vọng tối đa về Ukraina, như chiếm lĩnh nhiều vùng lãnh thổ của Ukraina, đòi Ukraina phi quân sự hóa. Theo chuyên gia Artyom Shraibman, trong lúc tổng thống Lukashenko tìm cách thoát thế cô lập, dùng việc trả tự do cho các tù nhân chính trị đổi lại việc dỡ bỏ trừng phạt, và cải thiện quan hệ với Mỹ, ông Trump muốn phá thế bế tắc trong các đàm phán với Nga về chấm dứt chiến tranh Ukraina, thông qua Belarus. Mỹ bình thường hoá quan hệ với Belarus : « Con đường vòng » để Washington bỏ cấm vận Nga ? Việc Mỹ đẩy nhanh việc bình thường hóa quan hệ với Belarus, quốc gia đàn em của Nga, được một số nhà quan sát xem như mang lại nhiều lợi thế cho điện Kremlin. Nhà báo Marie Jégo, của Le Monde, chuyên về Nga, cựu thông tín viên tại Matxcơva, trong bài « Sự nhượng bộ hoàn toàn của Trump đối với Putin », nêu bật : « Về những điều đã xảy ra, cá nhân tôi thấy khá là bất ngờ. Và đây là điều đã không được các chuyên gia và nhà quan sát thực sự chú ý. Đó là vụ xâm nhập bằng drone của Nga vào bầu trời Ba Lan, và chỉ một ngày sau sự kiện này, nước Mỹ đã cử một đặc phái viên đến Minsk. Mỹ đã đạt được thỏa thuận với nhà độc tài Lukashenko, người được Matxcơva coi là một quân cờ, và chính Belarus là nơi khởi nguồn của cuộc tấn công xâm lược Ukraina của Nga. Và từ Belarus, mà tên lửa đã bắn vào Ukraina. Belarus đã can dự rất nhiều vào cuộc chiến này. Vậy là người Mỹ đã đến đó chỉ một ngày sau sự kiện kinh hoàng drone Nga xâm nhập. Họ đã đến đó. Và đã có một cuộc đàm phán. Ông Lukashenko đã thả 52 tù nhân chính trị. Riêng điều này thì chúng tôi rất vui. Đây là điều tốt. Nhưng mặt khác, chính quyền Mỹ cũng cho biết họ đang dỡ bỏ các trừng phạt, đặc biệt là đối với lĩnh vực hàng không dân dụng của Belarus. Điều đó có nghĩa là Belarus giờ đây sẽ có thể nhận được phụ tùng thay thế từ hãng Boeing của Mỹ. Và nếu như Belarus được như vậy, thì Nga cũng sẽ là nước nhận được. Như vậy, có thể nói, đây là một con đường vòng để dỡ bỏ các trừng phạt Nga. » Đọc thêm : Mỹ « bình thường hóa » quan hệ với Nga: Ác mộng với châu Âu và Ukraina? Trang mạng chuyên về chính trị Quốc tế Politico.eu, có bài ghi nhận về « nguy cơ tan vỡ » của mặt trận Mỹ - Âu trừng phạt Nga. Minsk với thế đi dây một thời giữa nước Nga Putin và châu Âu dân chủ Trước cuộc xâm lăng Ukraina của Nga, kể từ khi lên cầm quyền năm 1994, tổng thống Belarus đã xây dựng chiến lược cân bằng giữa hai đối cực, giữa nước Nga của Putin và châu Âu dân chủ. Chế độ Lukashenko đã lợi dụng vị thế địa-chiến lược đặc biệt nằm ở giữa Liên Âu và Nga để thực thi chính sách « đi dây ». Belarus phụ thuộc vào Nga về năng lượng, quân sự và chính trị, nhưng mặt khác chính sách cởi mở có chọn lọc của quốc gia thành viên Liên Xô cũ này với Liên Âu đã giúp cho Minsk được nhiều lợi thế về kinh tế. Chuyên gia về Belarus, Artyom Shraibman, trên Carnegie Endowment for International Peace, trong bài « Not So Quiet on the Eastern Front: Elements of a Risk Management Strategy Toward Belarus » (Mặt trận phía Đông không quá yên tĩnh: Một số đề xuất về chiến lược quản lý rủi ro đối với Belarus) (6/2025) ghi nhận : « Cho đến năm 2020 (tức trước cuộc bầu cử tổng thống bị lên án là gian lận), ông Lukashenko đã tìm cách duy trì thế cân bằng mong manh của Belarus giữa phương Tây và Nga, đòi phần thưởng từ mỗi bên để đổi lấy việc không xích lại gần bên kia. Chìa khóa cho chiến thuật này là khả năng của Minsk trong việc xử lý mối quan hệ với Nga như một con lắc (pendulum). Sự linh hoạt đó đã đột ng

2 days ago

•

9 min
5 DAYS AGO

Biển Đông: Việt Nam cạnh tranh với Trung Quốc về hoạt động xây dựng đảo

Theo một báo cáo của tổ chức Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á AMTI, thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế CSIS ( Mỹ), được công bố ngày 22/08/2025, Việt Nam đã mở rộng đáng kể hoạt động xây dựng đảo tại các khu vực mà Hà Nội tuyên bố chủ quyền thuộc quần đảo Trường Sa ở Biển Đông. Theo báo cáo, những hoạt động này của Việt Nam “sẽ nhanh chóng ngang bằng, thậm chí có thể vượt qua” quy mô hoạt động tương tự của Trung Quốc tại khu vực đó. Các ảnh vệ tinh gần đây cho thấy, kể từ đầu năm nay, Việt Nam đã mở rộng hoạt động xây dựng đảo trên 8 thực thể, cụ thể là đã tiến hành nạo vét và san lấp tại Bãi Tốc Tan ( Alison Reef ), Đá Cô Lin ( Collins Reef ), Đá Đông ( East Reef ), Đá Len Đao ( Lansdowne Reef ) và Đá Núi Thị ( Petley Reef ). Như vậy là toàn bộ 21 bãi đá và bãi cạn lúc triều thấp mà Việt Nam chiếm hữu trong quần đảo Trường Sa hiện đã được mở rộng để bao gồm cả đất nhân tạo, trong khi bốn năm trước phần lớn chỉ là các công trình bê tông cốt thép biệt lập. Báo cáo cho biết hoạt động mở rộng mới cũng đã bắt đầu tại những đảo nhân tạo cỡ trung đã được xây dựng trong các đợt nạo vét trước đó: Đảo An Bang ( Amboyna Cay), Đảo Sinh Tồn Đông ( Grierson Reef ) và Đá Tây ( West Reef ). Theo báo cáo, "tính đến tháng 3 năm 2025, Việt Nam đã tạo ra khoảng 70% diện tích đất nhân tạo ở quần đảo Trường Sa so với Trung Quốc". Việc cải tạo tại tám thực thể mới này gần như đảm bảo rằng Việt Nam "sẽ ngang bằng - và có thể vượt qua - quy mô xây dựng đảo của Bắc Kinh." Theo báo cáo của AMTI, các hình ảnh cho thấy cơ sở hạ tầng, bao gồm các container chứa đạn dược, đang bắt đầu xuất hiện trên các rạn san hô mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền, những nơi mà công việc nạo vét sắp hoàn tất, chẳng hạn như Bãi Thuyền Chài ( Barque Canada ), Đá Lớn ( Discovery Great Reef ), Đá Lát ( Ladd Reef ), Đảo Nam Yết ( Namyit Reef ), Đảo Phan Vinh ( Pearson Reef ), Đảo Sơn Ca ( Sand Cay ) và Đá Tiên Nữ ( Tennent Reef ). Việt Nam chưa đưa ra bình luận công khai nào về hoạt động cải tạo mới nhất của mình, một sự im lặng phù hợp với cách tiếp cận kín đáo của Hà Nội ở Biển Đông. Trả lời RFI Việt ngữ ngày 27/08/2025, nhà nghiên cứu về Biển Đông Hoàng Việt nhận định: “Về chuyện này có vẻ chắc chắn là Việt Nam không bao giờ lên tiếng. Năm trước, Việt Nam đã bồi lấp và mở rộng, năm nay họ cũng đang làm như vậy thì tôi nghĩ cũng là hợp lý, bình thường thôi. Hiện nay, tất cả các công trình đó, theo AMTI, đã bằng 70% so với Trung Quốc. Có lẽ Việt Nam sẽ là một đối thủ quan trọng đối với Trung Quốc. Điều này đối với Việt Nam có thể là vừa có lợi và có hại. Cái lợi là Việt Nam có thể chống đỡ được khá nhiều với Trung Quốc, có thể mở rộng và cạnh tranh với Trung Quốc. Nhưng mặt khác, có thể Trung Quốc sẽ có phản ứng, thì Việt Nam cũng phải hứng chịu. Trên khu vực Biển Đông thì chúng ta biết quan điểm Trung Quốc từ xưa đến nay: Bao giờ họ cũng khẳng định toàn bộ Biển Đông đều thuộc chủ quyền của Trung Quốc. Trung Quốc cũng không dựa trên cái gì cả, mà chỉ dựa trên cái gọi là đường chín đoạn, chiếm khoảng chừng 80% Biển Đông. Và gần đây thì họ còn mở rộng hơn rất nhiều. Theo thông tin của Mỹ, họ đã mở rộng đến khoảng 90% Biển Đông. Việt Nam cùng với nhiều quốc gia khác ở Đông Nam Á cũng đã đòi những vùng biển thuộc về họ, nhưng có lẽ chỉ có Việt Nam là tập trung sức lực và đủ sức cạnh tranh với Trung Quốc trên Biển Đông. Trung Quốc nói là không ai có quyền mở rộng Biển Đông ngoài họ, nhưng Trung Quốc không có cơ sở pháp lý nào hết, bởi vì từ những năm 1935, Trung Quốc còn chưa nghĩ tới chuyện đi buôn xa hơn và một số bản đồ của nhà Thanh cũng cho thấy Trung Quốc chỉ ở trong vùng phụ cận thôi chứ không có đi ra xa. Có lẽ sau này Trung Quốc cảm thấy những đảo này cần thiết, cho nên họ tìm mọi cách để đưa vào trong bản đồ, trong sách lịch sử cho trẻ con học, khiến cho người dân Trung Quốc cảm thấy Biển Đông là của họ, mặc dù họ không có bằng chứng nào cả và thậm chí bằng chứng của họ đã bị tòa án quốc tế năm 2016 ra phán quyết bác bỏ trong vụ Philippines kiện Trung Quốc năm 2013. Tuy nhiên chúng ta thấy rằng là Trung Quốc chưa bao giờ từ bỏ đường lưỡi bò. Gần đây, bản đồ của họ còn vẽ thêm thành 10 đoạn chứ không phải 9 đoạn, với một đoạn ở khu vực Đài Loan nữa. Họ vẫn cho thấy luật pháp quốc tế không là cái gì cả.” Báo cáo mới của AMTI được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và Philippines trên Biển Đông. Gần đây nhất, vào tháng 7, ở phía bắc quần đảo Trường Sa gần Bãi cạn Scarborough, một tàu khu trục của hải quân Trung Quốc đã va chạm với một tàu Hải cảnh Trung Quốc khi các tàu này đang quấy rối một tàu của lực lượng tuần duyên Philippines trong vùng biển tranh chấp. Các nhà phân tích được kênh truyền hình Mỹ CNN trích dẫn ngày 29/08 cho rằng các xung đột giữa Trung Quốc và Philippines có thể đã tạo cho Việt Nam "một vỏ bọc tuyệt vời" cho hoạt động xây dựng trên các đảo mà họ kiểm soát. Collin Koh, nghiên cứu viên tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam (RSIS) ở Singapore, ghi nhận: “Hiện tại, phần lớn sự chú ý của Trung Quốc đang hướng về Philippines, và họ muốn duy trì một mặt trận ổn định với các đối thủ Đông Nam Á khác ở Biển Đông”. Ray Powell, giám đốc của SeaLight, một dự án minh bạch hàng hải tại Trung tâm Đổi mới An ninh Quốc gia Gordian Knot, thuộc Đại học Stanford, đồng tình với nhận xét của Collin Koh: “Dường như Bắc Kinh đã tính toán rằng nên giữ Philippines cô lập khỏi các bên có tuyên bố chủ quyền khác ở Biển Đông hơn là ngăn cản Việt Nam đạt được những bước tiến đáng kể về lãnh thổ”. Thật ra thì Trung Quốc đã có lên tiếng phản đối Việt Nam về những hoạt động xây dựng đảo theo như báo cáo của AMTI. Ngày 25/08, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Ông Quách Gia Khôn tuyên bố: "Quần đảo Nam Sa (Trường Sa) là lãnh thổ cố hữu của Trung Quốc và Trung Quốc kiên quyết phản đối các hoạt động xây dựng của các quốc gia liên quan trên các đảo và rạn san hô bị chiếm đóng trái phép, đồng thời sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và quyền hàng hải của mình." Như vậy là sau báo cáo của AMTI, Biển Đông có thể sẽ khiến quan hệ Việt - Trung căng thẳng trở lại, trong lúc bang giao giữa hai nước đang trong giai đoạn nồng ấm. Tuy vậy, các nhà phân tích như Collin Koh, nghiên cứu viên cao cấp tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore, cho rằng chỉ riêng quy mô của những đảo nhân tạo này sẽ không làm thay đổi cán cân chiến lược của khu vực. Theo các nhà quan sát, Hà Nội có thể sẽ coi các hoạt động nói trên là mang tính phòng thủ, củng cố các thực thể mà họ đã chiếm hữu để đáp trả nhiều năm mà Trung Quốc quân sự hóa các đảo mà Bắc Kinh đang kiểm soát. Nhà nghiên cứu Hoàng Việt cũng có nhận định tương tự: “Chúng ta biết Việt Nam là một quốc gia kiên trì đấu tranh ở Biển Đông từ rất lâu. Nhiều năm trước, những năm 1980, Việt Nam cũng đã chịu nhiều áp bức từ phía Trung Quốc. Thế nhưng Việt Nam vẫn cố gắng và vẫn nghĩ có đầy đủ bằng chứng lịch sử, pháp lý để khẳng định chủ quyền của mình trên các đảo này. Cho nên Việt Nam hết sức bảo vệ. Hiện nay, quần đảo Hoàng Sa thì Việt Nam không thể giữ được nữa, nhưng ở quần đảo Trường Sa thì Việt Nam đã giữ khá nhiều cơ sở ở đó. Theo những con số mà của AMTI đưa ra, phía Việt Nam cũng đã mở rộng rất nhiều và thứ nhất là sẽ khiến cho ngư dân Việt Nam an tâm hơn. Khi đánh bắt xa bờ, nếu có chuyện gì thì họ có thể quay về trở về để tránh bão. Thứ hai, Việt Nam cũng nghĩ rằng những công trình xây dựng trên biển hay bị hư hại, không giống như trên đất liền, cho nên Việt Nam cũng phải sửa chữa. Và thứ ba là Việt Nam cũng muốn thể hiện cho Trung Quốc thấy rằng Việt Nam mạnh mẽ

5 days ago

•

10 min
20 SEPT

Cuba : 60.000 « nô lệ thời hiện đại » đằng sau những mặt hàng xuất khẩu mang tính biểu tượng

"Ngày đen tối" 18/09 : Thêm một lời cảnh báo cho tân thủ tướng Pháp và chính phủ tương lai. Phong trào đấu tranh xã hội tại Pháp và cái nhìn ngưỡng mộ từ Ý. Giới chủ Israel và nỗi lo về nguy cơ bị cô lập kinh tế. Vụ ám sát mang tính chính trị Charlie Kirk và nỗi sợ hãi trong giới chính khách Mỹ. Cuba : 60.000 « nô lệ thời hiện đại » đằng sau những mác hàng xuất khẩu nổi tiếng. Đây là các chủ đề tạp chí Thế Giới Đó Đây tuần này. « Ngày đen tối » 18/09 : Thêm một lời cảnh báo cho tân thủ tướng Pháp Lecornu và chính phủ tương lai Một tuần sau khi chính thức nhậm chức, tân thủ tướng Pháp Sébastien Lecornu vẫn chưa thành lập được nội các, cương lĩnh hành động dĩ nhiên cũng chưa có, thế nhưng phong trào đình công, biểu tình do các nghiệp đoàn phát động đã kịp gửi đi một thông điệp gây áp lực cho « chính phủ tương lai » bất kể thành phần. Và dĩ nhiên, đối tượng bị nhắm tới đầu tiên vẫn không ai khác ngoài tổng thống Macron. Theo số liệu của bộ Nội Vụ, có hơn 500.000 người biểu tình (theo số liệu của nghiệp đoàn CGT thì số này lên tới hơn 1 triệu người) với nhiều yêu sách, chống các biện pháp thắt lưng buộc bụng của chính phủ để giảm nợ công, chống cải tổ chế độ hưu bổng, đòi công bằng xã hội và thuế khóa … Các nghiệp đoàn hôm thứ Sáu 19/09 ra « tối hậu thư » là đến ngày 24/09 thủ tướng Lecornu phải hồi đáp các đòi hỏi của họ, nếu không phong trào biểu tình, bãi công sẽ tiếp tục. Phong trào đấu tranh, phản kháng xã hội tại Pháp và cái nhìn ngưỡng mộ của nhiều người dân Ý Phong trào phản kháng xã hội 10/09 « Bloquons tout » - Phong tỏa tất cả - và « Ngày đen tối » 18/09 là dịp để nhiều người Ý bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với điều họ xem là sự can đảm, lòng quyết tâm chống bất công của các láng giềng Pháp trong công cuộc huy động lực lượng buộc chính phủ phải lắng nghe tiếng nói của người dân trong nước. Từ Roma, thông tín viên Anne Le Nir ngày 18/09 cho biết thêm : « Việc buộc chính phủ phải lắng nghe sự phẫn nộ của các công dân nhằm chống lại những bất công về xã hội và kinh tế cũng là một giấc mơ mà người dân Ý ấp ủ. Nhưng theo Lucia Nochia, làm nghề trông coi các tòa nhà, người dân Pháp hiện nay can đảm hơn nhiều so với các láng giềng Ý. Bà nói : "Họ rất biết cách tự bảo vệ mình, dù là về giáo dục, y tế hay hưu bổng. Trong khi ở đây, khi có biểu tình, họ hát "Bella Ciao", tấn công cảnh sát, nhưng chẳng đạt được gì cả". Đối với bà Marina Pallottini, một giáo viên đã nghỉ hưu, hiện đang sống cùng chồng, lúc thì tại Roma, khi thì ở Paris, thì khả năng huy động lực lượng ở Pháp bắt nguồn từ Cách mạng Pháp năm 1789. Bà nói : "Cũng như những người bạn Ý của chúng tôi, chúng tôi luôn lấy làm tiếc vì đất nước chúng tôi chưa nhận thức đầy đủ về sự suy tàn của tầng lớp trung lưu. Điểm tham chiếu của chúng tôi là Cách mạng Pháp. Lịch sử của Ý rất khác bởi vì sự thống nhất đất nước chỉ bắt đầu từ cuối thế kỷ 19. Vậy nên xã hội rời rạc hơn so với tại Pháp". Nhưng báo chí bảo thủ lại vui mừng trước sự hỗn loạn ở Pháp, cho rằng nước Ý càng tỏa sáng hơn nhờ sự ổn định của chính phủ ». Chiến tranh Gaza : Giới doanh nghiệp Israel và nỗi lo về nguy cơ bị cô lập kinh tế Nhìn sang khu vực Trung Đông, sau khi oanh tạc thủ đô Quatar nhằm tiêu diệt các lãnh đạo chính trị của tổ chức Palestine Hamas, vấp phải làn sóng lên án mạnh mẽ từ Vùng Vịnh nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung, Israel hôm 16/09 lại tiến hành chiến dịch tấn công trên bộ quy mô lớn nhắm vào thành phố Gaza, thuộc dải Gaza, với mục tiêu tuyên bố là đánh bại hoàn toàn Hamas. « Thảm sát », « diệt chủng » tại Gaza là những gì Tel Aviv bị Liên Hiệp Quốc lên án. Về phía châu Âu, trước vòng xoáy bạo lực không có dấu hiệu lắng xuống tại Gaza, hôm 17/09/2025, Ủy Ban Châu Âu đề nghị các nước thành viên xem xét việc hủy bỏ hoặc giảm ưu đãi thuế với hàng hóa Israel xuất khẩu sang Liên Âu, chỉ vài ngày sau khi 80 tổ chức phi chính phủ kêu gọi các nước và doanh nghiệp chấm dứt « làm ăn với các khu định cư bất hợp pháp » của Israel tại các vùng lãnh thổ của người Palestine. Mặc dù chưa chắc đề xuất của Bruxelles được thông qua, vì rất khó có được sự đồng thuận của ít nhất 15 quốc gia thành viên đại diện cho 55% dân số trong khối, nhưng thông báo của Ủy Ban Châu Âu đã bị giới chủ doanh nghiệp Israel xem là « áp lực chính trị trá hình ». Từ Jerusalem, thông tín viên Michel Paul ngày 18/09 cho biết thêm về phản ứng của Israel : « Israel có nguy cơ buộc phải triển khai một nền kinh tế biệt lập, thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố như vậy hôm thứ Hai vừa qua. Thủ tướng Israel đang vấp phải thực tế đó do có thể bị châu Âu ra lệnh trừng phạt. Xuất khẩu của Israel sang Liên Hiệp Châu Âu, đối tác thương mại lớn nhất của Israel, năm ngoái đã lên đến gần 16 tỷ euro. 37% số này có thể chịu tác động từ các lệnh trừng phạt. Đối với Ron Tomer, người đứng đầu cộng đồng giới chủ doanh nghiệp Israel, thì đây là một thảm họa thực sự. Ông nói : « Một quyết định mạo hiểm và gây hậu quả nghiêm trọng đã được đưa ra. Tôi kêu gọi chính phủ phải có những nỗ lực ngoại giao rất lớn với châu Âu để cố gắng đảo ngược những quyết định này và tìm cách củng cố sức mạnh cho các nhà xuất khẩu Israel bằng cách tìm ra các thị trường thay thế để mở rộng thị trường đầu ra của chúng tôi ». Các biện pháp trừng phạt về thương mại có thể sẽ làm tăng chi phí một số mặt hàng nhập khẩu từ Israel thêm 227 triệu euro. Nhưng đối với Dan Catarivas, chủ tịch Liên đoàn các Phòng thương mại song phương tại Israel, thì các lệnh trừng phạt có thể gây hiệu ứng dây chuyền. Ông giải thích : « Điều này chắc chắn sẽ gây ra nhiều vấn đề về cạnh tranh cho các mặt hàng của Israel, nhưng trên hết đây cũng là một dấu hiệu rất xấu, bởi vì các đối tác kinh tế châu Âu cũng có thể sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng về việc có nên tiếp tục giao dịch với Israel hay không ». Đối với các nhà sản xuất Israel, những thiệt hại này không chỉ ảnh hưởng đến Israel mà còn tác động đến cả các đối tác châu Âu của Israel ». Vụ ám sát Charlie Kirk : Nhà Trắng yêu cầu Quốc Hội giải tỏa 50 triệu đô la để tăng cường bảo đảm an ninh cho các chính trị gia Nhìn sang Mỹ, bên cạnh quyết định của Cục Dự trữ Liên bang FED, tức Ngân Hàng Trung Ương, hạ lãi suất chỉ đạo, chuyến công du cấp Nhà nước lần thứ hai của tổng thống Donald Trump sang Anh, vụ ám sát mang tính chính trị nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk làm dấy lên nỗi sợ hãi trong giới chính khách Mỹ là đề tài được báo chí quan tâm. Do sát hại nhà hoạt động Charlie Kirk, thân cận với tổng thống Mỹ Donald Trump, hôm 10/09/2025 khi nhân vật bảo thủ nổi tiếng này đang có buổi thuyết trình tại một trường đại học ở Utah, Tyler Robinson đã bị đề nghị án tử hình vì tội danh giết người. Vụ ám sát mang tính chính trị gây rúng động công luận trong và ngoài nước Mỹ. Vụ việc cũng làm dấy lên nỗi lo sợ của các nghị sĩ Mỹ. Nhà Trắng đã phải yêu cầu Quốc Hội giải tỏa 50 triệu đô la để tăng cường bảo đảm an ninh cho các nhà chính trị và thẩm phán. Từ Washington, thông tín viên Vincent Souriau ngày 16/09 cho biết thêm tình hình : « Nỗi sợ hãi hiển hiện rõ ràng, ngay cả các dân biểu vốn đã quen bị đe dọa cũng vậy. Ví dụ dân biểu đảng Dân Chủ Alexandria Ocasio-Cortez : sau cái chết của Charlie Kirk, bà đã quyết định hủy bỏ một số chuyến đi. Nhiều dân biểu khác sẽ không có bài phát biểu ngoài trời nữa. Cũng không còn các hoạt động với đông người tụ tập. Các cuộc họp công khai thì vẫn có, nhưng cũng chỉ là các cuộc họp ở các địa điểm riêng, không phải nơi công cộng, và theo từng nhóm nhỏ. Một nữ dân biểu của đảng Cộng Hòa tại bang Bắc Carolina thậm chí còn tuyên bố rằng từ giờ trở đi, bà sẽ luôn mang theo súng bên người, ngoài súng của các vệ sĩ. Lãnh đ

20 Sept

•

11 min
6 SEPT

Duyệt binh : Tập Cận Bình lấy chủ nghĩa dân tộc bù đắp cho tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc

Tại châu Á, trong khi Indonesia đang phải đối phó với những cuộc biểu tình bắt nguồn từ nỗi bất bình trong dân chúng về thu nhập, phụ cấp, đặc quyền cho các nghị sĩ, thì tại Thái Lan, quyền thủ tướng Phumtham Wechayachai đã đệ trình sắc lệnh giải tán Quốc Hội nhưng đã bị các cố vấn của Quốc vương Thái Lan bác bỏ. Sáng 05/09, Quốc Hội Thái Lan đã chỉ định Anutin Charnvirakul, lãnh đạo đảng Bhumjaithai, làm thủ tướng mới. Tuần qua cũng đánh dấu sự kiện lớn tại Việt Nam - 80 năm ngày Độc lập - với cuộc duyệt binh lớn nhất trong lịch sử, cùng sự góp mặt của các đơn vị quân đội đến từ Trung Quốc, Nga, Lào và Cam Bốt. Đến ngày 03/09, đến lượt Trung Quốc cũng tổ chức cuộc duyệt binh rầm rộ kỷ niệm 80 năm chiến thắng phát xít. Thế nhưng, khác với tại Việt Nam, nơi hàng trăm ngàn dân hân hoan đổ ra đường phố Hà Nội xem duyệt binh, cuộc duyệt binh hoành tránh tại Trung Quốc không mở cửa cho công chúng, mà được dàn dựng kỹ lưỡng theo kịch bản dành riêng cho truyền hình và phóng viên nước ngoài. Từ Bắc Kinh, thông tín viên Cléa Broadhurst gửi về bài phóng sự : « Đối với đa phần người dân Trung Quốc, xem duyệt binh là ngồi trước màn hình TV. Một số người đã tụ tập tại tiệm giặt là nhỏ, nơi chúng tôi có mặt, ở khu phố trung tâm Bắc Kinh. Cửa hàng tạm thời biến thành phòng chiếu phim trong buổi sáng 03/09. Người cựu chiến binh này, với khuôn mặt đầy nếp nhăn nhưng ánh mắt rạng ngời, bày tỏ niềm tự hào : « Điều này cực kỳ quan trọng. Chỉ khi đất nước vững mạnh thì người dân mới có thể sống trong hòa bình. Một cuộc duyệt binh không chỉ là một buổi biểu diễn cho công chúng, mà nhằm trấn an dân thường và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ tiếp tục sứ mệnh của chúng tôi và xây dựng một đất nước tốt đẹp hơn nữa. Là một cựu chiến binh, từ tận đáy lòng, tôi cảm thấy thực sự tự hào ». Bên cạnh ông, một người phụ nữ lớn tuổi, ngồi thẳng trên ghế, cảm thấy an tâm trước màn trình diễn này. Bà nói : « Tôi nghĩ rằng cuộc duyệt binh này cho toàn thể thế giới thấy là Trung Quốc giờ đây đã vững mạnh, rằng chúng tôi rất đoàn kết và quân đội của chúng tôi hùng mạnh. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng tôi muốn gây chiến, mà là để mọi người biết rằng chúng tôi có thể tự bảo vệ mình và không sợ bị đe dọa ». Thế hệ trẻ cũng có cảm nghĩ riêng về cuộc duyệt binh. Một thanh niên nói : « Tôi thấy khá ấn tượng, đặc biệt là khi nhìn thấy tất cả các đội hình đều được sắp xếp tốt và các thiết bị thì rất tinh vi. Điều này khiến tôi cảm thấy mình có một sứ mệnh, như thể chính tôi cũng phải có những đóng góp cho đất nước. Tôi cảm nhận được niềm tự hào và tinh thần trách nhiệm ». Đó là cảm xúc chung của hàng triệu người Trung Quốc, mắt chăm chú nhìn màn hình, tự hào và an tâm trước sự phô trương lực lượng của quân đội nước mình ». Nhiều nhà quan sát, ví dụ Neil Thomas, thành viên trung tâm nghiên cứu Asia Society, có trụ sở tại New York, được APF trích dẫn, nhận định tuần qua là tuần lễ ngoại giao thành công rực rỡ để Tập Cận Bình cho thấy ông vẫn hoàn toàn nắm quyền kiểm soát giới tinh hoa của đảng. Chủ tịch Trung Quốc, đã dùng chủ nghĩa dân tộc để bù đắp cho tăng trưởng kinh tế, đánh lạc hướng công luận khỏi những thách thức kinh tế và khiến người dân tự hào là người Trung Quốc, trong bối cảnh thất nghiệp gia tăng, khủng hoảng bất động sản chưa thuyên giảm và mức lương không được cải thiện. Nga : Đội quân của « Liên minh tình nguyện » không thể bảo đảm an ninh cho Ukraina Tại thượng đỉnh « Liên minh tình nguyện » hỗ trợ Ukraina, hôm 04/09/2025, họp tại điện Elysée, dưới sự đồng chủ trì của tổng thống Pháp Emmanuel Macron và thủ tướng Anh Keir Starmer, lãnh đạo 26 quốc gia chính thức cam kết triển khai tại Ukraina một « lực lượng đảm bảo an ninh cả trên bộ, trên biển hoặc trên không » để yểm trợ quân sự cho Ukraina sau khi Nga - Ukraina chấm dứt xung đột, tránh để Ukraina lại bị Nga xâm lược. Trong khi lãnh đạo Pháp, Anh, Ukraina và Ý vẫn đang tìm cách thuyết phục tổng thống Mỹ chấp thuận kế hoạch bảo đảm an ninh cho Ukraina, nhưng Donald Trump chưa có cam kết gì cụ thể, thì không nằm ngoài dự báo, thông báo của « Liên minh tình nguyện » đã vấp phải sự phản đối của Matxcơva. Theo Reuters, sáng hôm 05/09, tại Diễn đàn Kinh tế Vladivostok, tổng thống Nga Vladimir Putin dọa các đồng minh của Kiev rằng mọi lực lượng quân sự mà phương Tây điều đến Ukraina đều sẽ là « mục tiêu hợp pháp » mà quân đội Nga nhắm tới. Trong khi đó, điện Kremlin bác bỏ tác dụng của biện pháp bảo đảm quân sự của phương Tây cho Kiev. Từ Matxcơva, thông tín viên Anissa El Jabri cho biết thêm : « Về các đảm bảo an ninh, lần này phát ngôn viên của Điện Kremlin vẫn lặp lại sự phản đối của Nga như sau : « Các nước ngoài, đặc biệt là các lực lượng quân sự của châu Âu và Mỹ, liệu có thể cung cấp hoặc bảo đảm an ninh cho Ukraina không ? Hoàn toàn không, họ không thể. Đó không phải là một đảm bảo an ninh cho Ukraina, cũng không phù hợp với đất nước chúng tôi ». Lý lẽ thứ hai mà phát ngôn viên Điện Kremlin đưa ra sáng thứ Sáu 05/09 thì đã được lặp đi lặp lại nhiều lần kể từ đầu nhiệm kỳ 2 của tổng thống Mỹ Donald Trump và là cách để Nga duy trì sự chia rẽ giữa các nước phương Tây. Ông Dimitri Peskov thể hiện là những nỗ lực của châu Âu không có tác dụng : « Châu Âu cản trở việc giải quyết vấn đề ở Ukraina. Họ không đóng góp gì cho việc giải quyết này hết ». Đồng thời, tất cả các phương tiện truyền thông thân chính quyền sáng thứ Sáu đều tập trung rất lâu vào sự tham gia của các nước vào liên minh tình nguyện vì Ukraina ở các cấp độ khác nhau, đặc biệt nhấn mạnh đến sự phản đối của Ý và Ba Lan về việc điều quân sang Ukraina ». Tự do mậu dịch Châu Âu - Mercosur : Nam Mỹ tỏ ra lạc quan hơn Liên Hiệp Châu Âu Vẫn liên quan đến châu Âu nhưng về thương mại, Ủy ban Châu Âu hôm 03/09 đã kêu gọi các nước thành viên phê chuẩn thỏa thuận Tự do mậu dịch Châu Âu - Mercosur. Để thuyết phục Paris và các nước còn đang lưỡng lự, Ủy Ban Châu Âu hứa đưa ra những đảm bảo để bảo vệ nông dân châu Âu. Về phía Cộng đồng kinh tế các nước Nam Mỹ, nay bao gồm 4 thành viên, Achentina, Brazil, Paraguay và Uruguay, thỏa thuận không gây nhiều tranh cãi, nếu không muốn nói rằng đây còn là một trong những đề tài hiếm hoi đạt được sự đồng thuận trong khối Mercosur. Từ Buenos Aires, thông tín viên Théo Conscience cho biết chi tiết : « Thuyết phục được tổng thống Achentina Javier Milei và tổng thống Brazil Lula da Silva đồng ý với nhau không phải là điều dễ dàng. Tuy nhiên, đó lại là trường hợp của thỏa thuận tự do mậu dịch giữa Liên Hiệp Châu Âu và Mercosur (Cộng đồng kinh tế các nước Nam Mỹ, nay bao gồm 4 thành viên, Achentina, Brazil, Paraguay và Uruguay). Cần phải nói rằng Achentina và Brazil, cả hai đều là những nước sản xuất nông nghiệp lớn, đều có cùng mối lợi : đó là tăng xuất khẩu ngũ cốc, đậu nành, thịt, mật ong và đường. Mặc dù tất cả các nước trong khối Nam Mỹ, trong đó có Uruguay và Paraguay, đều thúc đẩy việc ký kết thỏa thuận, thế nhưng thỏa thuận này không phải là không mang lại những rủi ro cho nền kinh tế của các quốc gia trong nhóm. Khi giảm các hàng rào thuế quan đối với các sản phẩm hóa chất và các sản phẩm công nghiệp của châu Âu, các nước Nam Mỹ có thể cản trở sự phát triển của các ngành công nghiệp mang lại giá trị trên lãnh thổ của họ và tự hạn chế mình trong vai trò chỉ là nhà xuất khẩu nguyên vật liệu thô. Bên cạnh các điều khoản bảo vệ nông nghiệp châu Âu, văn bản thỏa thuận cũng quy định các cơ chế nhằm bảo vệ ngành công nghiệp ô tô của Achentina và Brazil ». Luân Đôn và biện pháp tạm thời giảm số lượng người tị nạn và thân nhân của họ tới Anh Về hồ sơ di dân, tại Anh, vào đầu tuần qua, chính phủ đã công bố thêm các biện pháp nhằm giảm s

6 Sept

•

11 min
13 SEPT

"Vụ đầu lợn" ở đền thờ Hồi Giáo gây chấn động Pháp : Can thiệp nước ngoài để gây bất ổn ?

Nước Pháp trải qua một tuần đầy biến động : Thủ tướng François Bayrou từ chức do không được Quốc Hội tín nhiệm, chính phủ bị giải tán. Nguyên bộ trưởng Quân Lực Sébastien Lecornu nhậm chức thủ tướng vào ngày diễn ra phong trào phản kháng xã hội « Phong tỏa tất cả » với gần 200.000 người biểu tình ; « Vụ đầu lợn » ở nhiều đền thờ Hồi giáo gây chấn động công luận Pháp, bị nghi là có sự can dự của nước ngoài để gây bất ổn cho nước Pháp. Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này dành phần lớn thời lượng cho thời sự Pháp. Ngoài ra là các đề tài « Vụ không phận bị xâm phạm khiến người dân Ba Lan hiểu hơn về những gì láng giềng Ukraina đã phải trải qua suốt 3 năm qua » ; « Israel oanh kích Qatar là sự thử thách liên minh Netanyahu - Trump » Phong trào phản kháng xã hội : Chỉ dấu cho một nhiệm kỳ không êm ả của tân thủ tướng Lecornu ? Tuần này chính trường Pháp được đánh đấu bằng sự kiện thủ tướng François Bayrou hôm 09/09 đệ đơn từ chức do không được Quốc Hội tín nhiệm. Cùng ngày, tổng thống Pháp chỉ định ông Sébastien Lecornu, nguyên bộ trưởng Quân Lực, làm thủ tướng. Ông Sébastien Le Cornu, 39 tuổi, là thành viên trong nội các Pháp liên tục từ đầu nhiệm kỳ 2 của tổng thống Macron. Tân thủ tướng được yêu cầu đề xuất thành phần tân chính phủ. Được xem là một « chiến binh bí mật » của tổng thống Macron, ông Lecornu là vị thủ tướng thứ 3 của nước Pháp được bổ nhiệm kể từ khi Quốc Hội bị giải tán hồi tháng 06/2024. Hiện giờ, thủ tướng đang tiến hành tham vấn các đảng phái để có thể thông qua ngân sách quốc gia, một nhiệm vụ đầy khó khăn. Thách thức của ông Lecornu cũng là làm sao để có thể tại vị lâu dài trong những tháng tới, chứ không sớm bị Quốc Hội bất tín nhiệm để rồi lại phải nhanh chóng từ chức và giải tán chính phủ như hai người tiền nhiệm Michel Barnier và François Bayrou. Như một chỉ dấu báo hiệu một nhiệm kỳ đầy khó khăn, tân thủ tướng Lecornu nhậm chức ở điện Matignon đúng ngày tại Pháp diễn ra phong trào phản kháng xã hội « Bloquons tout » - « Phong tỏa tất cả », với gần 200.000 người biểu tình trên toàn quốc. Đề phòng nguy cơ nổ ra bạo động, bộ Nội Vụ Pháp huy động khoảng 80.000 hiến binh và cảnh sát (riêng Paris là 60.000). Chỉ thị của bộ trưởng Retailleau là « không dung thứ bạo lực, hành vi đập phá, phong tỏa hay chiếm đóng cơ sở hạ tầng thiết yếu của quốc gia ». Trong cuộc họp báo giữa ngày 10/09, bộ trưởng Retailleau giải thích thêm : « Mỗi khi có các tuyến đường vành đai, khi có những tuyến đường bị chặn, chúng tôi đều giải tỏa, lực lượng an ninh nội địa của chúng tôi được giao nhiệm vụ can thiệp. Cần phải nhanh chóng, cần phải linh hoạt. Chúng tôi đã huy động rất nhiều cảnh sát, hiến binh, lính cứu hỏa cùng với các phương tiện như trực thăng, xe bọc thép Centaure (xe bọc thép thế hệ mới nhất của Vệ Binh Quốc Gia), vòi phun nước … Và chúng tôi cũng đã sử dụng drone để đảm bảo rằng lực lượng an ninh trật tự đương nhiên là vẫn tuân thủ luật pháp ». Bên cạnh một số vụ đụng độ giữa cảnh sát và người biểu tình (với hơn 330 người bị câu lưu), đa phần các cuộc tuần hành diễn ra ôn hòa, không khiến nước Pháp bị « tê liệt », theo ghi nhận của bộ trưởng Nội Vụ. Sau « Phong tỏa tất cả » đến phong trào biểu tình « Ngày 18 » « Bloquons tout » là một phong trào phản kháng xã hội được khởi xướng trên mạng xã hội cách nay vài tháng, cho thấy sự bất bình trong dân chúng với các chính sách của chính quyền Macron. Hầu như các nghiệp đoàn đều không tham gia phong trào phản kháng xã hội lần này. Thay vào đó, họ phát động phong trào biểu tình, đình công liên ngành vào ngày thứ Năm tuần tới, 18/09. Ngày này được chọn từ trước khi chính phủ Bayrou bị giải tán, nhằm phản đối dự thảo ngân sách mà thủ tướng Bayrou trình bày hồi tháng 07/2025. Giờ đây, phong trào « Ngày 18 » là cách để cảnh báo tân thủ tướng Lecornu, theo giải thích trên đài RFI ngày 10/09 của ông Cyril Chabanier, chủ tịch nghiệp đoàn CFTC : « Tôi không biết liệu đây có phải là một phong trào biểu tình dài hơi hay không. Dẫu sao đi chăng nữa, đối với chúng tôi, ngày 18/09 cũng là hành động mạnh mẽ đầu tiên. Sau đó, phong trào ngày 18/09 có tiếp tục hay không, điều này sẽ còn phải chờ xem thủ tướng và nội các mới có động thái hồi đáp ra sao. Nếu có những vấn đề được đưa ra bàn luận, nếu một số đề xuất của chúng tôi được chấp nhận, nếu chúng tôi có thể thảo luận, và nếu họ có thể sửa đổi đáng kể ngân sách đang được chuẩn bị, thì lúc đó chẳng có lý do gì để phong trào của chúng tôi cứ kéo dài mãi. Và chúng tôi sẽ thường xuyên tổng kết, đánh giá tình hình để biết khi nào chúng tôi nên tham gia vào các cuộc thảo luận hoặc đàm phán và khi nào chúng tôi thực sự cần phải phản kháng, phải xuống đường để bày tỏ nỗi tức giận và sự bất đồng của chúng tôi nếu tình hình không có gì thay đổi ». « Vụ đầu lợn » ở đền thờ Hồi Giáo gây chấn động Pháp : Can thiệp nước ngoài ? Ngày 09/09, đúng hôm thủ tướng François Bayrou đệ đơn từ chức, tổng thống Macron chỉ định thủ tướng mới, thì tại Pháp ngay từ sáng sớm cũng đã xảy ra một vụ việc khác gây chấn động cộng đồng người Hồi giáo trong nước và gây ra những phản ứng bất bình trong chính giới, từ tả sang hữu, buộc chính quyền Macron ngay lập tức vào cuộc. Vào khoảng 6 giờ sáng, 9 đầu lợn đã được phát hiện trước nhiều đền thờ Hồi giáo tại Paris và vùng phụ cận. Đây bị xem là hành vi « hèn hạ » « báng bổ » đạo Hồi, « khiêu khích », « gây thù hận », « chủ ý gây rối loạn » … bởi vì lợn/heo vốn dĩ là con vật bị xem là uế tạp trong Hồi giáo, mà đầu heo lần này lại bị đặt trước đền thờ, chốn linh thiêng tôn giáo. Chính vì thế « vụ 9 đầu lợn » đã gây phẫn nộ trong công luận Pháp, vốn là nước có đông tín đồ Hồi giáo nhất châu Âu. Đơn vị hình sự của Cảnh sát Paris đã ngay lập tức mở điều tra về hành vi kích động hận thù, với tình tiết tăng nặng là phân biệt chủng tộc hoặc tôn giáo. Trên đài RFI ngày 09/09, Bassirou Camara, chủ tịch của Addam, Hiệp hội chống phân biệt đối xử và các hành vi bài Hồi giáo, bày tỏ : « Trước hết, cảm giác là chúng tôi vô cùng bàng hoàng khi phải chứng kiến hành vi kiểu như thế này lại xảy ra trên lãnh thổ Pháp. Tuy nhiên, chúng tôi không ngạc nhiên khi thấy sự gia tăng của những phát ngôn kích động thù hận, sự gia tăng thái độ phân biệt và kỳ thị đối với Hồi giáo và người theo đạo Hồi. Chúng tôi đã nhận thấy mức độ nghiêm trọng của các vụ việc ngày càng tăng. Tất nhiên là số các vụ việc được ghi nhận cũng tăng lên. Hiện nay, không chỉ có những tờ rơi hay thư từ, mà còn có cả những hành vi bạo lực nhắm vào thân thể người theo đạo Hồi. Quý vị có thể dễ dàng hình dung được cảm giác của các tín đồ Hồi giáo khi họ đến các nơi thờ phụng vào khoảng 6 giờ sáng và thấy các bức tường dính đầy máu và một cái thủ lợn được treo ở phía trên cao, khiến họ không thể vào nơi thờ cúng một cách trang nghiêm và thanh thản. Rất may mắn là nhà chức trách đã phản ứng rất nhanh chóng. Chúng tôi hoan nghênh phản ứng của bộ trưởng Nội Vụ và cảnh sát trưởng Paris, bởi vì 4 trong số các đền thờ Hồi giáo này là nằm ở Paris. Việc thống kê vẫn đang tiếp tục. Tại thời điểm này, khi tôi đang nói với quý vị, thì đã có 9 đền thờ Hồi giáo bị phá hoại và tấn công ». Theo tiết lộ ban đầu của Viện Công tố, được AFP trích dẫn, một nông dân vùng Normandie cho các nhà điều tra biết rằng có 2 người nước ngoài đã đến mua khoảng 10 đầu lợn. Hai người này dùng một chiếc xe mang biển số dường như là của Serbia. Các video giám sát an ninh cũng cho thấy chiếc xe này đã đến Paris trong đêm 08/09 rạng sáng 09/09, với các hình ảnh hai người đàn ông này đặt những thủ lợn trước một số đền thờ Hồi giáo. Cũng theo Viện Công

13 Sept

•

14 min
15 SEPT

Vũ khí: Hàn Quốc giúp Việt Nam giảm phụ thuộc vào Nga

Từ đối tác kinh tế tin cậy, Việt Nam và Hàn Quốc tiến một bước lớn trong lĩnh vực hợp tác quốc phòng. Hợp đồng cung cấp 20 pháo K9 Thunder của tập đoàn Hanwha Aerospace, trị giá 250 triệu đô la Mỹ mở ra hướng đi mới cho xuất khẩu vũ khí cho Hà Nội. Việt Nam là khách hàng thứ 11 trên thế giới của loại pháo K9 nhưng đây là lần đầu tiên Hàn Quốc xuất khẩu vũ khí sang một nước Cộng Sản. Đây cũng là lần đầu tiên, Hà Nội mua vũ khí của Seoul trong bối cảnh muốn đa dạng nguồn cung để giảm bớt phụ thuộc vào Nga. Thỏa thuận này được đúc kết sau chuyến thăm cấp Nhà nước từ ngày 10-13/08/2025 của tổng bí thư Tô Lâm tới Seoul. Theo trang Korea Herald, việc giao hàng sẽ được quản lý thông qua Cơ quan Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Hàn Quốc và dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2025. Để hiểu thêm về ý nghĩa của hợp đồng vũ khí đầu tiên này và mối quan hệ hợp tác quốc phòng Việt Nam - Hàn Quốc, RFI Tiếng Việt phỏng vấn nghiên cứu sinh Nguyễn Thế Phương, chuyên về an ninh hàng hải và các vấn đề hải quân, Đại học New South Wales, tại Canberra, Úc. RFI : Việt Nam mua 20 pháo tự hành K9 Thunder do tập đoàn Hàn Quốc Hanwha Aerospace sản xuất, trị giá 250 triệu đô la. Hợp đồng sẽ được bàn giao vào cuối năm nay. Đây là lần đầu tiên Việt Nam mua vũ khí của Hàn Quốc, trong khi Nga vẫn là nhà cung cấp chính. Về phía Seoul, đây cũng là lần đầu tiên xuất khẩu vũ khí cho một quốc gia Cộng Sản, theo như nhận định của một chuyên gia Hàn Quốc. Xin anh cho biết đối với cả hai nước, hợp đồng “lần đầu tiên” có ý nghĩa như thế nào ? Nguyễn Thế Phương : Hợp đồng này có nhiều hàm ý. Thứ nhất, lần đầu tiên nó mở ra một thị trường nhập khẩu vũ khí mới cho Việt Nam. Trước đây, tầm 70 tới 80% số lượng vũ khí của Việt Nam là nhập từ Nga và một phần nhỏ khác là nhập từ một số nước Đông Âu, Israel. Bây giờ Hàn Quốc trở thành một thị trường nhập khẩu vũ khí cực kỳ tiềm năng cho Việt Nam. Hàm ý thứ hai, sau cuộc chiến Nga Ukraina, Việt Nam đã cố gắng đa dạng hóa nguồn cung vũ khí. Và thành công bước đầu là có thêm được một đối tác nhập khẩu vũ khí mà có thể nói là tương đối bền vững. Vì Hàn Quốc suy cho cùng cũng là một trong những nước đối tác chiến lược toàn diện. Việt Nam - Hàn Quốc mặc dù mới thiết lập quan hệ ngoại giao từ năm 1993 nhưng quan hệ toàn diện từ chính trị, kinh tế, xã hội đặc biệt là quan hệ giữa người dân với nhau, từ đó tới nay phát triển rất tốt và dự báo là cũng sẽ phát triển tiếp. Đọc thêmCông nghiệp quốc phòng Hàn Quốc giúp Việt Nam tự chủ an ninh, đa dạng hợp tác Và có thể trong tương lai, Việt Nam cũng sẽ tìm kiếm thêm một số đối tác khác, không phải là các đối tác truyền thống trước đây như Ấn Độ hay Iran nữa mà là những đối tác mới, bây giờ là Hàn Quốc, sau này có thể là Thổ Nhĩ Kỳ. Đây chỉ là một bước đầu trong nỗ lực đa dạng hóa của nguồn cung vũ khí. Và thứ ba, nó thể hiện sự đa phương hóa và đa dạng hóa trong quan hệ quốc tế - chiến lược ngoại giao của Việt Nam vốn đã bắt đầu từ năm 2003 cho tới bây giờ - và nó mang lại một số kết quả khích lệ trong bối cảnh tình hình thế giới đang diễn biến hết sức phức tạp, hết sức khó lường và ưu tiên chính sách ở thời điểm hiện tại vẫn phải là chuẩn bị cho năng lực quốc phòng đạt được hiệu quả răn đe nhất định. RFI : Trong cẩm nang thị trường quốc phòng về Việt Nam công bố tháng 12/2024, Cơ quan Quản lý Chương trình mua sắm Quốc phòng Hàn Quốc (DAPA) đã liệt kê các mặt hàng xuất khẩu đầy hứa hẹn sang Việt Nam vào năm 2033 (pháo tự hành K9, hệ thống tên lửa địa đối không tầm trung Cheongung-II, hệ thống ngắm pháo cho xe bọc thép và xe tăng, hệ thống nhận dạng laser…). Căn cứ vào những con số này, có thể thấy là hợp tác quốc phòng song phương đầy tiềm năng. Những yếu tố nào có thể giải thích cho việc hai nước tăng cường phát triển hợp tác quốc phòng ? Nguyễn Thế Phương : Yếu tố để giải thích thì một phần tôi đã trình bày ở trên : Đó là nhu cầu mua sắm quốc phòng của Việt Nam hiện tại là rất lớn trong bối cảnh những thách thức an ninh khu vực nổi lên, không chỉ là vấn đề Biển Đông với Trung Quốc mà còn là vấn đề an ninh phi truyền thống ở phía Tây nữa, đặc biệt là vấn đề sông Mêkông, phòng chống tội phạm buôn người xuyên quốc gia. Những yếu tố an ninh như vậy yêu cầu là quá trình hiện đại hóa quân đội Việt Nam phải được đẩy mạnh và mang tính hiệu quả. Nhu cầu quốc phòng lớn nhưng mà bạn hàng truyền thống - đó là Nga - hiện tại đang gặp cực kỳ nhiều rắc rối. Trong bối cảnh đó và dưới áp lực phải hiện đại hóa một cách hiệu quả, việc đa dạng hóa nguồn cung vũ khí, tìm tới những đối tác vừa truyền thống, vừa an toàn, vừa bền vững, là một hướng đi tất yếu thì Hàn Quốc nằm trong sự lựa chọn đó. Đọc thêmHàn Quốc : Phát triển công nghiệp quốc phòng để tự vệ ? Điểm thứ hai, tại sao là Hàn Quốc mà không phải là một số quốc gia khác ? Thứ nhất, Hàn Quốc có nền công nghiệp quốc phòng mạnh, hiện nay là quốc gia xuất khẩu vũ khí đứng hàng thứ tư thế giới. Các loại công nghệ quốc phòng của họ được đánh giá tiên tiến hàng đầu thế giới, đặc biệt tại những mảng công nghệ và những mảng vũ khí mà Việt Nam đang cần, ví dụ pháo binh, các loại công nghệ vũ khí phòng không. Đặc biệt là ngành công nghiệp đóng tàu chiến Hàn Quốc. Ngành công nghiệp đóng tàu Hàn Quốc nói chung là gần như số 2, số 3 thế giới, chỉ sau Trung Quốc với Nhật Bản và nhiều khi Hàn Quốc còn cân bằng với Nhật Bản. Đối với Việt Nam, nhu cầu đóng tàu cũng như là nhu cầu về những mặt hàng vũ khí phòng không, không quân ở thời điểm hiện tại là rất cần thiết tại vì Nga đang bị cấm vận. Cho nên việc có một bạn hàng mới giỏi về vấn đề đóng tàu và các loại vũ khí không quân là cần thiết. Và Việt Nam có thể tận dụng điều đó trong mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt-Hàn. Tiếp theo, quan hệ chính trị ngoại giao và quốc phòng giữa Việt Nam với Hàn Quốc khá là sâu rộng và cả hai nước có một niềm tin chiến lược chiến lược nhất định. Nó khác với Mỹ. Ở thời điểm hiện tại, có vẻ Việt Nam không có nhiều lòng tin chiến lược với Mỹ. Cho nên là một số dự án hợp tác quốc phòng tiềm năng giữa Việt Nam và Mỹ đang hơi bị trì hoãn, ví dụ đàm phán mua máy bay vận tải C130 đang bị trì hoãn rất là nhiều bởi vì rất nhiều vấn đề khác nhau. Đọc thêmTriển lãm quốc phòng quốc tế: Việt Nam tìm giải pháp thay thế vũ khí Nga Chưa kể rằng yếu tố ý thức hệ cũng là một trong những điểm khiến cho hợp tác quốc phòng giữa Việt Nam và phương Tây nói chung, cũng như là giữa Việt Nam và Mỹ nói riêng, có một số rào cản lớn. Những điểm đó đối với quan hệ Việt Nam - Hàn Quốc hầu như rất là nhỏ. Mặc dù là một trong những quốc gia đồng minh của Mỹ nhưng Hàn Quốc nằm trong vùng văn hóa Đông Á. Họ hiểu được cách thức mà chính trị ở các quốc gia Đông Á cũng như Đông Nam Á vận hành. Họ chấp nhận mối quan hệ đó, do vậy niềm tin chiến lược giữa hai bên là có. Bởi vì có niềm tin chiến lược, cho nên những rào cản như Việt Nam đối mặt với Mỹ hay phương Tây nằm ở mức tối thiểu. Do đó nó cho phép Hàn Quốc có thể chuyển giao công nghệ tới Việt Nam, đặc biệt là một số loại công nghệ quân sự nhạy cảm mà không gặp phải nhiều rào cản quá lớn. Trong khi vấn đề dân chủ, nhân quyền hay là những vấn đề liên quan tới rào cản kỹ thuật hoặc là sự cho phép sử dụng vũ khí giữa Việt Nam và Mỹ, lại lớn. Yếu tố niềm tin chiến lược trong chính trị và quân sự chính là một điểm nổi bật khiến cho Hàn Quốc trở thành một trong những đối tác quốc phòng mới của Việt Nam ở thời điểm mà nhu cầu mua sắm vũ khí của Việt Nam là cấp thiết. RFI : Như anh đã đề cập ở trên về năng lực đóng tàu của Hàn Quốc thì Việt Nam cũng có nhu cầu về tàu tuần tra tốc độ cao và tàu

15 Sept

•

11 min

Mời bạn khám phá sự đa dạng của podcast RFI (Đài phát thanh quốc tế Pháp) để hiểu và nghe thế giới một cách khác : tất cả thời sự, văn hóa, nghệ thuật sống, các tranh luận xã hội tại Pháp và trên thế giới. Bạn cũng có thể học tiếng Pháp và thám hiểm các thế giới mới qua những podcast độc đáo của RFI.