Altijd Weer Die Bach NPO Klassiek / EO

Bach wordt uiteindelijk letterlijk uit het graf gehaald en hij krijgt een ereplaats. Maar of dat nou zo positief was. Doordat ze hem in de negentiende eeuw zo op een voetstuk plaatsten, werd Sebastian ook “zu groß, zu unerreichbar“. Hoe kwamen ze er bij om Bach weer tevoorschijn te halen? 

De basis daarvoor ligt in de goede bedoelingen van de vroege fans van Bach, waaronder zijn zonen. In hun pogingen het werk van hun vader door te geven, maken ze de mist alleen maar groter. En daarnaast zorgen slordigheid, onhandigheid en drankproblemen voor nog meer gedoe.

In deze voorlopig laatste aflevering van Altijd weer die Bach vertelt Anthony Scheffer over de herontdekking van Johann Sebastian en over hoe men Bach steeds aan de smaak van de tijd heeft aangepast.

In deze aflevering hoor je naast Anthony Scheffer:
* Allard Amelink, podcastmaker en redacteur van Altijd weer die Bach
* Ton Koopman, dirigent, organist en oprichter van Amsterdam Baroque Orchestra
* Frans-Willem Lantink, historicus aan de Universiteit Utrecht

In deze aflevering hoor je de volgende muziek (tenzij anders vermeld gecomponeerd door Bach):
* Singet dem Herrn ein neues Lied, BWV 225 (https://open.spotify.com/track/2D55spw85K5Rtp9FD3uYut?si=64dbc2bd04b243e7)
* Contrapunctus 1 uit Die Kunst der Fuge, BWV 1080 (https://open.spotify.com/track/35kmXwTVOT49C4NVS52N8k?si=f342ab67b47b4762)
* Fuga a 3 soggetti uit Die Kunst der Fuge, BWV 1080 (https://open.spotify.com/track/1YFtWUAme4yAUFD7jocaoN?si=1d8932b263914b7c)
* Prelude no. 15, opus 28 van Frédéric Chopin (https://open.spotify.com/track/7sr5w1aRvRl718Ty1smY5p?si=615914c390784141)
* Sinfonia in F major, F. 67 van Wilhelm Friedemann Bach (https://open.spotify.com/track/1ypNO5bmsqTNuOYITAeuIe?si=1ca90ff209bb4fcd)
* Magnificat Wq. 215 van Carl Philipp Emanuel Bach (https://open.spotify.com/track/4USISU6XWGzE2J0aYdnBLY?si=7f759f2055d74314)
* Lieder ohne Worte, no. 6, opus 19 van Felix Mendelssohn (https://open.spotify.com/track/24lh2z8T2suwGctBInqDkk?si=ac735e83954048bb)
* String Quarter No. 62, opus 76 van Joseph Haydn (https://open.spotify.com/track/67TCAXIe154ZGDNaWceqxC?si=5ca4ae17911d484c)
* Immortal Bach, opus 153 van Knut Nystedt (https://open.spotify.com/track/4r8vUfHPuKy0MnrbvDqtVA?si=949b4a78c8574dae)
* Immortal Bach, opus 153 van Knut Nystedt (https://open.spotify.com/track/2RuH5OfPO1ZwZWgVXa67tz?si=72572a4ecf7e4c92)
* Matthäus Passion, BWV 244 door Karl Richter (https://open.spotify.com/track/7MwVxIA9MLjZatMhrYWk1I?si=3cc2b7b80bb84240)
* Matthäus Passion, BWV door Raphael Pichon (https://open.spotify.com/track/69A6vsXzFvieB79iSI0atB?si=db997b9b6da34a9f)

Bachs carrière is geen groot succes. Hij is tweede of derde keuze voor de functies die hij krijgt. HIj wordt niet gewaardeerd, omdat zijn muziek te complex of te ouderwets is. Een muziekcriticus noemt zijn muziek zelfs warrig en gekunsteld. Ja, hij is een groots organist, maar zijn componistschap levert hem geen grote roem op. Hoe kan het dat de man die we nu als grootste componist allertijden zien, zo miskend werd? En wat deed dat met Johann Sebastian?

Anthony Scheffer vertelt deze aflevering over hoe Bach voortdurend in conflict verkeerde met zijn opdrachtgevers. Over zijn hunkering naar erkenning en gebrek daaraan. En over de woede die dit bij Sebastian opriep. Daarnaast vertelt hij je over wie dan wél de grote muzikale helden waren in Bachs tijd.
* Het portret van Bach geschilderd door Elias Gottlob Haussmann (https://bach.wursten.be/portraits/8_The%201748%20Haussmann%20Portrait_files/1748_hausmann_bach.jpg)

In deze aflevering hoor je naast Anthony Scheffer:
* Allard Amelink, podcastmaker en redacteur van Altijd weer die Bach
* Frans-Willem Lantink, historicus aan de Universiteit Utrecht

In deze aflevering hoor je de volgende muziek (tenzij anders vermeld gecomponeerd door Bach):
* Canon triplex a 6, BWV 1076 (https://www.youtube.com/watch?v=pN7EuiE7SgI)
* Ich bin vergnügt mit meinem Glücke, BWV 84 (https://open.spotify.com/track/26jxTlPmyahzE5TtzdXf7n?si=2f6cb7eeb9aa470b)
* Canon triplex a 6, BWV 1076 (https://www.youtube.com/watch?v=jtCRaGJlYxE&t=8s)
* Brandenburg concert no. 4 in G majeur, BWV 1049 (https://open.spotify.com/track/4im0aFWrZc0uuemlxGOd5k?si=5c51c44d6b4a4bc9)
* Du sollst Gott, deinen Herren, lieben, BWV 77 (https://open.spotify.com/track/7GdT1kY8FPt54jzGvqoG8I?si=01791f54d11946f9)
* Rase nur, verwegner Schwarm, BWV 215 (https://open.spotify.com/track/7oYrXx6wNWFLRc5Jbv0FB6?si=6acf68b2693a41c4)
* Was betrübst du dich, meine Seele, BWV 21 (https://podcast.npo.nl/admin/feed/944/feeditem/99116/Was%20betrubst%20du%20dich,%20meine%20Seele,%20B)
* Suite no. 3 in D majeur, BWV 1068 (https://open.spotify.com/track/1g7zSFNYnKjd2ANEUuwykH?si=e8ba1cdf881a49a8)
* Daran ist erschienen die Liebe Gottes van Georg Philipp Telemann, TWV 1:165 (https://open.spotify.com/track/4AyVwYhmfBvgFOKgiBxjt9?si=c5ee3e4ab3524a66)
* Jauchzet ihr Himmel, erfreue dich Erde van Christoph Graupner (https://open.spotify.com/track/4FMxDkcQlDGYymhRm6QPq1?si=80fd533ac3524d91)
* Morte col fiero aspetto uit Marc'Antonio e Cleopatra van Johann Adolf Hasse (https://open.spotify.com/track/3OUjX97RAC2XYAv0RJtMIs?si=f9b405e54b184fd0)
* Vor deinen Thron tret' ich, BWV 668 (https://open.spotify.com/track/4nFzWg2pTBtjurKNaymCEW?si=9d94472d2e6b4775)

Bach krijgt ongelooflijk veel verdriet te verwerken in zijn leven. Hij is op 9-jarige leeftijd wees, hij verliest zijn eerste vrouw, slechts een klein deel van zijn kinderen overleeft de kinderen jaren. En dan hebben we het nog niet over de vele tegenslagen in zijn carrière. Al dat verdriet, al die teleurstelling, is terug te vinden in zijn muziek.

Hoe hij keek naar wat hem overkwam weten we niet. Hij heeft geen dagboeken nagelaten en er zijn maar weinig brieven die hij schreef bewaard gebleven. Maar in zijn muziek horen we hoe Bach al zijn verdriet op tafel gooit. Hij gaat diep en tegelijk is het nooit zonder uitzicht. Anthony Scheffer neemt je mee langs de dieptepunten in Sebastians leven en zijn worsteling met het lijden. En hij laat je horen hoe Bach na zijn worsteling, uiteindelijk bovenkomt. Daarbij komt ook Anthony's favoriete cantate ter sprake.
* Partituur van de Matthäus Passion, zie bijv. pagina 9 (https://vmirror.imslp.org/files/imglnks/usimg/d/d9/IMSLP569101-PMLP03301-Partitur_D-B_Mus.ms._Bach_P_25.pdf)

In deze aflevering hoor je naast Anthony Scheffer:
* Allard Amelink, podcastmaker en redacteur van Altijd weer die Bach
* Frans-Willem Lantink, historicus aan de Universiteit Utrecht
* Govert-Jan Bach van Geen dag zonder Bach op de Concertzender

In deze aflevering hoor je de volgende muziek (tenzij anders vermeld gecomponeerd door Bach):
* Den Tod niemand zwingen kunnt, BWV 4 (https://open.spotify.com/track/3Lmn978e4jTTFfTwElR5AL?si=f2340162f7dc4e6d)
* Aus der Tiefen rufe ich, Herr, zu dir, BWV 131 (https://open.spotify.com/track/3hmhBNygBxZ44WRGXMbrZm?si=573da497e7134a8b)
* Wir eilen mit schwachen doch ernstige schritten, BWV 78  (https://www.youtube.com/watch?v=3ZVn9NZqyxs)
* Erbarme dich uit de Matthäus Passion, BWV 244 (https://open.spotify.com/track/084Bc92su67cwLGdUVTVYw?si=208ed46fec0f4cc8)
* Kyrie uit Missa in F, BWV 233 (https://open.spotify.com/track/3hmhBNygBxZ44WRGXMbrZm?si=573da497e7134a8b)
* Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit, BWV 106 (https://podcast.npo.nl/admin/feed/944/feeditem/98383/Gottes zeit: https:/open.spotify.com/album/56pXzCldxrzFfC5oRGSz9H?si=3NIB5dWpTHaYxe5UC58DAA)
* Suite no. 1 in C majeur, BWV 1066 (https://open.spotify.com/track/60jLnaVln8EHuTOrfRtzbg?si=d48f1edf9c3c49cd)
* Viool Partita no. 2 deel I, BWV 1004 (https://open.spotify.com/track/6sXGAnO8f49MMr7rFCKdAK?si=8d1f3a062c314507)
* Ich will den Kreuzstab gerne tragen, BWV 56 (https://open.spotify.com/track/2afiSF2dtM3fzXqej8CPQK?si=cbce7f125e8c437b)
* Wir setzen uns mit Tränen nieder uit de Matthäus Passion, BWV 244 (https://open.spotify.com/track/2JSpJZ2V8agu34WdvfGgTx?si=e6d5a0f6ac8e42ee)
* Viool Partita no. 2 deel V, BWV 1004 (https://open.spotify.com/track/63sF0XWwpOW8D4L4NHZ2lV?si=d03727c0bf0849b5)
* Bist du bei mir van Gottfried Heinrich Stötzel (https://open.spotify.com/track/6zRvIthwMBDcT4etke0jGc?si=9eea9f1c24c343aa)

Johann Sebastian werkte als een bezetene. Week in week uit componeerde hij muziek. Waar haalde hij de inspiratie vandaan? Hoe zorgde hij dat hij het ook allemaal ingestudeerd kreeg? En lijkt door die massaproductie zijn muziek ook niet allemaal een beetje op elkaar?

Dirigent en musicus Anthony Scheffer neemt je deze aflevering mee naar de werkkamer van Bach. Hij laat je zien en horen hoe Bach zat te zwoegen - aan zijn bureau en voor de amateur-orkesten waar hij mee moest werken. Muziek had een heel andere rol dan wij nu denken. Het was gebruiksmuziek en Bach was dan ook meer een ambachtsman, dan een autonoom kunstenaar. Hij werkte niet met de gedachte dat eeuwen later zijn muziek nog uitgevoerd zou worden, nee, hij maakte het voor komende week. Des te imposanter is wat hij weet neer te zetten: tijdloze melodieën en doorwrochten arrangementen. Maar vroeg hij daarvoor niet te veel van zichzelf en van zijn omgeving?
* Bachs handschrift van BWV 135, Ach Herr, mich armen Sünder (https://www.bach-digital.de/rsc/viewer/BachDigitalSource_derivate_00000018/dleb_135_page007r.jpg)
* De opstelling van Bachs orkest in de Thomaskerk in Leipzig (https://rensbijma.nl/en/wp-content/uploads/2020/12/Alle-hoofdstukken.jpg)

In deze aflevering hoor je naast Anthony Scheffer:
* Allard Amelink, podcastmaker en redacteur van Altijd weer die Bach
* Frans-Willem Lantink, historicus aan de Universiteit Utrecht
* Ton Koopman, dirigent, organist en oprichter van Amsterdam Baroque Orchestra
* Jolanda Zwoferink, organiste

In deze aflevering hoor je de volgende muziek (tenzij anders vermeld gecomponeerd door Bach):
* Deel III en V uit Herr Jesu Christ, wahr' Mensch und Gott, BWV 127 (https://open.spotify.com/track/28SRgNvpVr6Awxrcld6Q1o?si=9b71533d85e24623)
* Himmelskönig, sei willkommen, BWV 182 (https://open.spotify.com/track/76b2kZ0VK8TWhd8y65XpiY?si=55f640d0fcc34dda)
* Symfonie no. 94 van Joseph Haydn (https://open.spotify.com/track/3ywsgxwRMClaMZLa18UVu3?si=128dd62b3c274c7a)
* Suite no. 2 in B mineur, BWV 1067 (https://open.spotify.com/track/7w5UXRp7zMIv9nJnkPTzpR?si=640e483d36e442f8)
* Suite no.3 in D majeur, BWV 1068 (https://open.spotify.com/track/0dppsv6H6jWnrnHKvjxY4w?si=4899dd390d67403c)
* Brandenburg Concerto no. 3 in G majeur, BWV 1048 (https://open.spotify.com/track/1MneedvH5k6IzmCjcBXh1a?si=4ddc68aeb8324685)
* Suite no. 1 in G majeur, BWV 1007 (https://open.spotify.com/track/60Ur7FtoQjDLFS1f2yCIcs?si=8f5393f6a39f4183)
* Ach Herr, mich armen Sünder, BWV 135 (https://open.spotify.com/track/32ylkqHdx8XJ84buHXf8Cz?si=51ea161843274a84)
* Fantasia en Fuga in G mineur, BWV 542 (https://open.spotify.com/track/3KGx42zediyFmh3lmc7fgA?si=aff293d4ddd44a23)
* Ich freue mich in dir, BWV 133 (https://open.spotify.com/track/6eqvKCtrMXnfTehLIWlPTR?si=d3845317fda947e0)
* Schlafe, mein Liebster uit Weihnachtsoratorium, BWV 248 (https://open.spotify.com/track/1iuCULfiK1NJ4lAplpJfZR?si=d55b59845d1945ce)

Bach was geen calvinist. Bach heeft een katholieke mis geschreven. En hij vroeg een dichter van erotische werken om de tekst voor de Matthäus Passion te schrijven. Ook het religieuze leven van Johann Sebastian was dus heel anders dan we vaak denken. Ja, Bach had een goddelijke missie, maar nee, hij was zeker geen dogmatische gelovige.

In deze aflevering vertelt Anthony Scheffer over Bachs zogenaamde Endzweck - zijn persoonlijke missie. Eén die hij als van God gegeven zag. Die brengt ons in het hart van wat Bach dreef. Waarom hij stad en land afreisde, waarom hij elke keer weer de confrontatie opzoekt met zijn omgeving, waarom hij ondanks alle tegenslag blijft doorgaan.

In deze aflevering hoor je naast Anthony Scheffer:
* Allard Amelink, podcastmaker en redacteur van Altijd weer die Bach
* Frans-Willem Lantink, historicus aan de Universiteit Utrecht
* Govert-Jan Bach van Geen dag zonder Bach op de Concertzender
* Ton Koopman, dirigent, organist en oprichter van Amsterdam Baroque Orchestra
* Thomas de Bres, acteur en schrijver van BACH/LUTHER Cellosuites

In deze aflevering hoor je de volgende muziek (tenzij anders vermeld gecomponeerd door Bach):
* Herz und Mund und Tat und Leben, BWV 147 (https://open.spotify.com/track/5Nh3tJTg3Ou3SWeo0Bt9bd?si=aaba3bd874284b8e)
* Orchestral Suite No. 1 in C Majeur, BWV 1066 (https://open.spotify.com/track/4L28he1YrpCbnoVa4IrnOO?si=e043b85a1cef4e43)
* Nach dir, Herr, verlanget mich, BWV 150 (https://open.spotify.com/track/0y8OqYzqeqmPPmQI6gbL8W?si=421a076b5ad44bc6)
* Ein feste Burg is unser Gott, BWV 80 (https://open.spotify.com/track/3a8zO3D93RDywcOTgFxjTt?si=de48832c449d4a37)
* Preface for Epiphany (https://open.spotify.com/track/6aWnpJRU3ozhJi9D1EvhJN?si=2ce0d42b0d5b401d)
* Erbarme dich uit de Matthäus Passion, BWV 244 (https://open.spotify.com/track/084Bc92su67cwLGdUVTVYw?si=208ed46fec0f4cc8)
* Menuet, uit Cello suite no. 1 in G major, BWV 1007 (https://open.spotify.com/track/14CrbqmklRJUNhAfaAho5Y?si=ee621b4efae94fda)
* Missa Brevis in B minor, BWV 232 (https://open.spotify.com/track/59XJV4os29J1egEOAK5R76?si=9e3113b6a9224d07)
* Confiteor en Et expecto uit Hohe Messe, BWV 232 (https://open.spotify.com/track/12B0eYNTpluUz0Bx0Poyif?si=fb40ec0cdd4c40de)
* Goldberg-Variationen, No. 2, BWV 988 (https://open.spotify.com/track/5GJaxfibCRCQXDVPgHJv0s?si=6c82bef78131466f)

Bach was een veel grotere levensgenieter dan wij doorhebben. Wie dat niet ziet zal zijn muziek nooit echt snappen. Bach lijkt op het eerste gezicht de personificatie van Deutsche Gründlichkeit, maar in werkelijkheid is hij veel meer van de joie de vivre en dolce vita. Ook hier moeten we weer kijken naar de onderkant van Bachs gezicht: de levensgenieter.

Anthony Scheffer vertelt je over de gepassioneerde kant van Bach, zowel op persoonlijk gebied als wat betreft zijn muzikale invloeden. Hij duikt in de Spotify-playlists van Bach om te achterhalen wat hem inspirereerde. Dat heeft een enorme invloed op hoe wij Bachs muziek moeten benaderen. Bach was vrij minimaal in zijn muzikale instructies, dus moeten we proberen in zijn hoofd te kruipen, om te weten wat hij bedoelde. En dat is een stuk temperamentvoller dan we vaak denken!

In deze aflevering hoor je naast Anthony Scheffer:
* Allard Amelink, podcastmaker en redacteur van Altijd weer die Bach
* Govert-Jan Bach van Geen dag zonder Bach op de Concertzender
* Ton Koopman, dirigent, organist en oprichter van Amsterdam Baroque Orchestra 
* Jolanda Zwoferink, organiste

In deze aflevering hoor je de volgende muziek (tenzij anders vermeld gecomponeerd door Bach):
* Schmücke dich, BWV 654 (https://open.spotify.com/track/1bEAEZrQJAgQIs2eQTL4kp?si=c34f44088bd843dd)
* Wer Dank opfert, der preiset mich, BWV 17 (https://open.spotify.com/track/5SjM33hOYGCbq6P2WYruN3?si=ffa5109817774262)
* Gloria van Jan Dismas Zelenka (https://open.spotify.com/track/6WErCpnngXP99mcNS5ig9j?si=120f3a3910ea43ff)
* Fragmenten uit Acte 2 uit L’Orfeo van Claudio Monteverdi (https://open.spotify.com/track/0cBAltPBR4kbhuXiySLthS?si=00c915bed5e147ce)
* Es ist dir gesagt, Mensch was gut ist, BWV 45 (https://open.spotify.com/track/2pBNdfR4RbXe4DoPjv02dy?si=e9bb671095fe4dd7)
* Eerste versie: Wir eilen mit schwachen doch ernstige schritten, BWV 78 (https://open.spotify.com/track/3V06wlQlQfEYy41WZ4vrXC?si=366375bd547f4a99)
* Tweede versie: Wir eilen mit schwachen doch ernstige schritten, BWV 78 (https://www.youtube.com/watch?v=3ZVn9NZqyxs)
* Prelude and Fugue in A minor, BWV 543 (https://open.spotify.com/track/3IGZEVHqt03JRaZL5fUJiZ?si=958ee0a2755b491a)
* Aus der Tiefen rufe ich, Herr, zu dir, BWV 131 (https://open.spotify.com/track/7B2cNarHWJUnAAe3uAKuY6?si=e1a67489c07949f9)
* Passacaglia in Cmin, BWV 582 (https://open.spotify.com/track/5Jb0HG6fE6V551nSz8R3JK?si=d9ab66fbefa44f03)
* Suite no. 1 in C Majeur BWV 1066 - deel III (https://open.spotify.com/track/60jLnaVln8EHuTOrfRtzbg?si=e1763ea7bac14f7d)