Felix & Sofie Felix & Sofie

Bij leven waren ze wereldberoemd en ook anno 2020 worden hun romans, essays en verhandelingen alom gelezen en bestudeerd: Jean-Paul Sartre en Simone de Beauvoir. Beinvloed door de fenomenologie, de psychoanalyse, het existentialisme van Nietzsche en Kierkegaard en het literaire werk van auteurs als Flaubert en Genet, ontdeed dit legendarische filosofenstel de naoorlogse mens van al zijn vanzelfsprekendheden. Geen geloof, geen hoop, alleen het individu en diens contingente bestaan: de mens in zijn concrete vrijheid.

Maar juist dat illusieloze uitgangspunt drijft Sartres en De Beauvoirs grenzeloze activisme. Zo rekent De Beauvoir af met alle biologische of vaststaande denkbeelden over de vrouw. De vele ‘natuurlijke geslachtskenmerken’ blijken opgeblazen (masculiene) voorstellingen die berusten op macht, geschiedenis en willekeur. Geen van die eigenschappen raakt aan het zijn van de vrouw (of de man). Evenzo karakteriseert Sartre de mens als niet-zijn: ik ben nooit wat ik ben, want ik verhoud mij steeds tot mijzelf van buitenaf. We zijn vrij zonder vrij te zijn om aan die contingente buitenpositie te ontsnappen, of: de existentie gaat vooraf aan de essentie, in Sartres veel herhaalde formule.

Maar hoe komen Sartre en De Beauvoir precies van contingentie tot humanisme, van existentie tot activisme? En wat rest er van de filosofie als alle aandacht uitgaat naar de mens in zijn particuliere bestaan: valt er nog iets te zeggen over het subject in het algemeen? Een editie over het denken van Sartre en De Beauvoir.

Ruud Welten is hoogleraar filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en universitair hoofddocent aan Tilburg University. Hij publiceerde dit najaar Sartre in de reeks elementaire deeltjes en Wie er bang voor Simone de Beauvoir?

Black, lesbian, mother, warrior, poet. This is how poet, writer, thinker and feminist Audre Lorde (1934-1992) described herself. Lorde was an important voice for Black lesbian women and fought against homophobia, sexism and racism throughout her life and work.

Lorde was of immense importance to the feminist movement. She addressed the underlying racism of the (predominantly) white feminist movement and wrote about intersectionality long before the term was officially coined. Intersectionality entails that different forms of oppression, like sexism, racism, homophobia, classism and ageism are interrelated and should be analyzed in relation to each other. For instance, Lorde emphasized that she was not only oppressed because she was a woman: she also faced oppression because she was a Black and lesbian woman.

That is why Lorde valued the power of difference. By acknowledging our differences, we could find equality instead of equity. Lorde expressed her ideas through poetry and emotional language, in a way that challenged the logics of white and patriarchal society.

Lorde became an icon: her ideas, politics and poetry resonated with many marginalized groups. Her famous sentence “The master’s tools will never dismantle the master’s house” was extremely influential and formed a starting point for decolonial theory and methodology.

Zuleika Bibi Sheik is a decolonial feminist, poet, writer, yogi, activist, teacher and PhD candidate at Erasmus University Rotterdam. Sheik questions the legitimacy and claim of the university as the sole producer of knowledge. Her poetry, short stories and academic writing are positioned in the liminal space where decolonial thought meets Black/Dalit/Chicana feminisms. In her PhD research she refuses the ‘masters tools’ which have been complicit in her/our own dehumanization, opting to collectively cultivate epistemically non-violent methods with other women of colour in the Netherlands instead.

// Shownotes \\
YouTube: bit.ly/2TSmGER
Tickets: bit.ly/388vnTG
Facebook: www.facebook.com/FelixenSofie
Website: www.felix-en-sofie.nl/

Naomi van Steenbergen is filosoof en doceert aan de Universiteit Utrecht. Ze geeft les in ethiek, politieke filosofie en de geschiedenis van de filosofie. Momenteel doet ze onderzoek naar klimaatethiek en morele psychologie, waarbij ze zich in het bijzonder richt op zelfkennis en zelfbedrog.

// Shownotes \\
YouTube: bit.ly/2TSmGER
Tickets: bit.ly/388vnTG
Facebook: www.facebook.com/FelixenSofie
Website: www.felix-en-sofie.nl/

In deze aflevering bespreekt Ginie Servant-Miklos vraagstukken rond identiteit en duurzaamheid. Servant-Miklos is filosoof en pedagoog. Ze is verbonden aan de Erasmus University College en aan de Tyumen Universiteit in Rusland. Ook is ze educatie designer bij het Rotterdam Arts and Sciences Lab.

// Shownotes \\
YouTube: bit.ly/2TSmGER
Tickets: bit.ly/388vnTG
Facebook: www.facebook.com/FelixenSofie
Website: www.felix-en-sofie.nl/

Dit jaar zijn Zoom-calls en Skypegesprekken een al te groot deel van ons sociale leven gaan innemen. Wat we in ons geklaag over de zoveelste online vergadering misschien vergeten, is dat onze levens ook vóór lockdowntijden al werden gekoloniseerd door allerlei soorten schermen, fimpjes, fora en online communities. De schermen bevinden zich in iedere kamer van ons huis en staan bovendien altijd aan.

De internetterm IRL, “In Real Life”, die aanduidt dat je iemand fysiek ontmoet in plaats van online, werd al in het jaar 2000 ingevoerd in het Oxford English Dictionary. Blijkbaar brachten we toen al zo’n groot deel van ons leven in de cyberspace door dat er verwarring kon ontstaan over de plaats van ontmoeting: de virtuele wereld of de ‘echte’. Maar is die tegenstelling wel terecht? Zijn er geen ware vriendschappen ontstaan in die online wereld? Of echte liefdes? En heeft ons online bestaan dan geen invloed op de politiek? En hoe zit het eigenlijk met ons zelfbeeld?

In deze editie willen we deze vragen over het virtuele uitdiepen: wat is de virtuele wereld voor wereld? Wat doet het met ons als mensen om die te bewonen? Wat doet het met ons gevoel voor ruimte en tijd? En hoe kunnen we zorgen dat we elkaar niet kwijtraken in de ‘echte’ wereld?

Je gaat luisteren naar drie sprekers, te weten: Jan Sleutels, Joris Raven, Olya Kudina.

Programma en redactie: Werner van Rossum en Trijsje Franssen


// Shownotes \\
YouTube: bit.ly/2TSmGER
Facebook: www.facebook.com/FelixenSofie
Website: www.felix-en-sofie.nl/

In deze aflevering spreekt Marlies de Munck over de betekenis van muziek. Aan de hand van haar boek 'Waarom Chopin de regen niet wilde horen' gaat ze in op de vraag hoe de manier waarop we over muziek nadenken bepalend is voor onze muzikale ervaring en de betekenis die we eraan toeschrijven.

// Shownotes \\
YouTube: bit.ly/2TSmGER
Tickets: bit.ly/388vnTG
Facebook: www.facebook.com/FelixenSofie
Website: www.felix-en-sofie.nl/