Respons Respons

Arbeidsovereenkomsten, ondernemingsraden, overwerk. Het klinkt allemaal bepaald niet sexy. Maar wat als werkenden (jij dus!) een hefboom kunnen zijn voor een verandering en verduurzaming van de architectuurpraktijk? Hoe verhoudt de werkvloer zich tot systeemverandering in de architectuur? En als je je wil organiseren, hoe doe je je dat dan?

In deze aflevering onderzoeken we met architecten Ewout de Bleser en Willie Vogel hoe architectuur zien als werk, niet ten koste hoeft te gaan van de schoonheid van het vak. Ana Melgerejo Lopez, architect en lid van de ondernemingsraad bij MVRDV, vertelt hoe medezeggenschap leidde tot vermindering van overwerk en geeft een handleiding medezeggenschap voor architecten. En Zamaney Menso vertelt ons hoe de vakbond eigenlijk werkt, en waarom ook jij beter lid kunt worden.
--
Architectuurpodcast Respons wil een plek creëren voor het onderzoeken en bespreekbaar maken van feministische vragen in architectuur. Het is een meerstemmig project geïnitieerd door Veerle Alkemade en Catherine Koekoek nadat ze in 2019 afstudeerden bij de master architectuur in Delft.
--
We komen graag in contact met méér stemmen die hun ervaringen in de architectuur met ons willen delen, zowel positief als negatief. We zijn te bereiken via instagram (www.instagram.com/re.spons/) en email (responspodcast@gmail.com).
Wil je een seintje krijgen wanneer een nieuwe aflevering online staat? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief:
responspodcast.substack.com/
Respons is trotse deelnemer van het Archined Lab, een initiatief waarin onafhankelijke, experimentele architectuurprojecten een podium krijgen.
www.archined.nl/onderzoek/archined-lab/
Logo door Anne de Zeeuw.
--
Shownotes & referenties:

Ons artikel op Archined - Architecten, zet die ego’s opzij en verenigt u - https://www.archined.nl/2023/05/architecten-zet-die-egos-opzij-en-verenigt-u/

Boek Marisa Cortright “Can this be? Surely this cannot be?” Architectural Workers - https://www.naibooksellers.nl/can-this-be-surely-this-cannot-be-architectural-workers-organizing-in-europe.html

Reisorganisatie ​​Archipel - https://archipelvzw.be/nl/reizen

Rondetafelgesprek over architectuurbeleid in de Tweede Kamer - https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2023A05178

Lancering Jaarboek Architectuur in Nederland - https://dezwijger.nl/programma/een-jaar-lang-architectuur-in-nederland

Hans Teerds’ essay: De Ruimte die we delen - https://valiz.nl/publicaties/de-ruimte-die-we-delen

CAO voor architecten - https://www.sfa-architecten.nl/wp-content/uploads/2021/08/CAO-2021-2023_tekst-zonder-opmaak.pdf

Word lid van FNV - https://www.fnv.nl/
Of van CNV - https://www.cnv.nl/lid-worden/
Of kom naar een evenement van NAA! - https://www.instagram.com/netherlandsangryarchitects/

Sectoranalyse: duurzame inzetbaarheid in architectenbranche - https://www.sfa-architecten.nl/human-factor/sectoranalyse-duurzame-inzetbaarheid-in-architectenbranche/

Rijksoverheid: Wanneer is een ondernemingsraad verplicht? - https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ondernemingsraad/vraag-en-antwoord/wanneer-is-een-ondernemingsraad-or-verplicht

Boek Isabel Ferreras, Julie Battilana, Dominique Méda (voorwoord door Catelene Passchier): Democratiseer ons werk! - https://www.starfishbooks.org/product/isabelle-ferreras-democratiseer-ons-werk/

Internationale vakbondsinitiatieven in de architectuur:
The Architecture Lobby - https://architecture-lobby.org/

België:
- belgian architects united/wanorde van architecten: https://www.instagram.com/belgianarchitectsunited/
- dear architects: https://www.instagram.com/dear_architects/

UK:
- United Voices of the World - Section of Architectural Workers: https://uvw-saw.org.uk/

We krijgen de indruk dat architecten vaak een zekere machteloosheid voelen, wat betreft hun positie in het bouwproces en de maatschappij. Architecten zijn afhankelijk van opdrachtgevers en de mate waarin ze zelf verandering kunnen bewerkstelligen wordt daardoor beperkt… Al lijkt deze houding soms ook gebruikt te worden om achter te verschuilen.

In deze zesde aflevering van Respons zijn we benieuwd: hoe werken mensen aan de andere kant van de tafel aan verandering in de architectuur? Wat voor impact maken zij vanuit hun posities?

We praten met onderzoeker en curator Ania Molenda, over ongemak en activisme in de architectuur en met architectuurhistorica Vita Teunissen die zich soms het liefst wil terugtrekken in het verleden, maar daarmee ook inspiratie brengt voor de toekomst. Projectmanager Lian The vertelt hoe zij haar bouwkundige en juridische kennis inzet om verandering in de praktijk te brengen. Alle sprekers benadrukken daarbij het belang van goed, publiek opdrachtgeverschap als mogelijkheid voor structurele verandering in de praktijk.
--
Architectuurpodcast Respons wil een plek creëren voor het onderzoeken en bespreekbaar maken van feministische vragen in architectuur. Het is een meerstemmig project geïnitieerd door Veerle Alkemade en Catherine Koekoek nadat ze in 2019 afstudeerden bij de master architectuur in Delft.
--
We komen graag in contact met méér stemmen die hun ervaringen in de architectuur met ons willen delen, zowel positief als negatief. We zijn te bereiken via instagram en email.
Wil je een seintje krijgen wanneer een nieuwe aflevering online staat? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief:
https://responspodcast.substack.com/
Respons is trotse deelnemer van het Archined Lab, een initiatief waarin onafhankelijke, experimentele architectuurprojecten een podium krijgen.
www.archined.nl/onderzoek/archined-lab/
Logo door Anne de Zeeuw.
www.instagram.com/re.spons/
responspodcast@gmail.com
--
Shownotes & referenties
Over de Feminist Assembly Month: https://ontwerpvanhetsociale.hetnieuweinstituut.nl/en/recap-feminist-assembly-month
Netherlands Angry Architects! (NAA!):
https://www.instagram.com/netherlandsangryarchitects/
Praat ook mee op het Discord-channel van NAA!:
https://discord.com/invite/3Tz4RNVduh
Boek: Marisa Cortright - “Can this be? Surely this cannot be?” Architectural Workers Organizing in Europe:
http://www.vipergallery.org/blog/post/marisa-cortright-can-be-surely-cannot-be-architectural-workers-organizing-europe
Ook interessant: Marisa Cortright - Death to the Calling: A Job in
Architecture is Still a Job:
https://failedarchitecture.com/death-to-the-calling-a-job-in-architecture-is-still-a-job/

Wat kan je als architect nog betekenen in een markt waar elke creatieve uiting wordt gecommodificeerd, en gebiedsontwikkeling vaker wel dan niet bijdraagt aan gentrificatie? En hoe kan je als ontwerper überhaupt iets bijdragen als de wereld in brand staat? De crisis is nu, moeten we niet de barricades op? Wij worden er soms moedeloos van.

Toch geeft architect Afaina de Jong ons in deze aflevering hoop. We zoomen in op een piepklein stukje Amsterdam-Noord: het voormalig kavel van sociëteit Sexyland op de NDSM-werf. Stichting NDSM-werf die verantwoordelijk is voor de programmering van de buitenruimte van de werf, heeft aan Afaina de Jong opdracht gegeven om hier een ‘inclusieve publieke ruimte’ te ontwikkelen. Hoe doe je dat? Hoe kun je als architect nog impact maken op een plek waar zoveel machtsverhoudingen en belangen spelen?

Zonder te vervallen in fatalisme of marketing-optimisme blijft Afaina zoeken naar manieren om bij te dragen als ontwerper. Daarbij is praten over architectuur cruciaal: alleen door in een project te duiken en op een eerlijke manier te onderzoeken wat wel en niet werkt is het mogelijk om iets te veranderen. Deel van het project zijn dan ook 3 podcasts door verschillende makers, waar wij er één van zijn. Naast ons gesprek met Afaina leren we de werf beter kennen met Petra Heck (Stichting NDSM-werf) en Erik van der Paardt (Erik’s House, http://eriks.house/).

Deze podcast is ook onderdeel van de serie ‘de Plotcast’, drie podcasts die het ontwerpproces van Afaina ondersteunen (https://soundcloud.com/ndsm/de-plotcast-5-succes-niet-gegarandeerd)

--

Architectuurpodcast Respons wil een plek creëren voor het onderzoeken en bespreekbaar maken van feministische vragen in architectuur. Het is een meerstemmig project geïnitieerd door Veerle Alkemade en Catherine Koekoek nadat ze in 2019 afstudeerden bij de master architectuur in Delft.

--

We komen graag in contact met méér stemmen die hun ervaringen in de architectuur met ons willen delen, zowel positief als negatief. We zijn te bereiken via instagram en email.

Wil je een seintje krijgen wanneer een nieuwe aflevering online staat? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief: responspodcast.substack.com/

Respons is trotse deelnemer van het Archined Lab, een initiatief waarin onafhankelijke, experimentele architectuurprojecten een podium krijgen. https://www.archined.nl/onderzoek/archined-lab/

Respons is tot stand gekomen met financiële steun van de Fleur Groenendijk Foundation.
Logo door Anne de Zeeuw.
www.instagram.com/re.spons/
responspodcast@gmail.com

--

Shownotes & referenties
Over gentrificatie in Amsterdam-Noord: https://www.groene.nl/artikel/nieuwbouw-paniek

Nu een nieuwe winterlockdown is aangekondigd, kunnen we wel wat dromen van een andere toekomst gebruiken. In deze kerstspecial van Respons nemen we jullie mee naar afgelopen zomer, toen we een briefwisseling schreven over de omgevingen die activisme mogelijk maken.

Archined had ons gevraagd om bij te dragen aan het project The Persistence of Questioning: kritische reflecties over de toekomst, over architectuur en meer. Wat is de betekenis van de architectuurpraktijk, nu en in de toekomst?

We vonden het een moeilijke, want nogal abstract geformuleerde vraag en besloten om op zoek te gaan naar concrete manieren om hierover na te denken. Via een boekenlegger kwamen we uit bij vrouwenboekhandels en tegenpublieken, buurthuizen en democratisering - plekken en processen die in deze tijd veelal verdwenen zijn of nog steeds worden afgebroken, zoals de Tweebosbuurt op het moment van schrijven.
Waar vinden we, of herbouwen we, de omgeving van waaruit we kunnen dromen van de toekomst?

De thema’s uit de brieven blijven rode draden in de zoektocht van Respons, en daarom hebben we er nu een audioversie van gemaakt.
Al hebben we de kerstmuziekeffecten uiteindelijk maar achterwege gelaten, hopelijk geeft de aflevering jullie toch inspiratie in deze donkere tijd.

Fijne feestdagen en gelukkig nieuwjaar!

--
We komen graag in contact met méér stemmen die hun ervaringen in de architectuur met ons willen delen, zowel positief als negatief. We zijn te bereiken via instagram en email.
Wil je een seintje krijgen wanneer een nieuwe aflevering online staat? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief: responspodcast.substack.com/
Respons is trotse deelnemer van het Archined Lab, een initiatief waarin onafhankelijke, experimentele architectuurprojecten een podium krijgen. www.archined.nl/artikelen/categorie/lab/
Respons is tot stand gekomen met financiële steun van de Fleur Groenendijk Foundation.
Logo door Anne de Zeeuw.
www.instagram.com/re.spons/
responspodcast@gmail.com
--
Shownotes & referenties

Geschreven versie van de briefwisseling (Archined):
https://www.archined.nl/2021/09/een-plek-om-van-te-dromen-infrastructuren-voor-activisme/

Written version of the letters (Archined):
https://www.archined.nl/2021/09/a-place-to-dream-infrastructures-for-activism/

PDF + print on demand (Archined)
https://www.archined.nl/2021/10/cahiers-the-persistence-of-questioning/

Hoe vaak wij wel niet tijdens onze studie hebben gehoord… Jij bent geen architect, jij bent kunstenaar. Jij bent geen architect, jij moet lekker nog een jaar gaan reizen. Jij bent geen architect, want je haalt geen nachten door. Jij bent geen architect, maar we waarderen je als schrijver.

Tot wat voor soort architect zijn wij eigenlijk wél opgeleid? Welke rol speelt architectuuronderwijs in het (re)produceren van het dominante beeld van de architect als eenzame auteur? En hoe kan dat anders: wat als studenten in architectuuropleidingen niet zouden worden afgebroken en weer opgebouwd, maar als ze in plaats daarvan vanuit hun eigen situatie op een betekenisvolle manier kunnen bijdragen aan een wereld waarin ze willen wonen?

In deze aflevering duiken we in het architectuuronderwijs. We blikken terug op onze studietijd met afstudeervriendinnen Evi Dirks, Yara Valente en Anne de Zeeuw. Met onderzoeker en docent Birgitte Hansen bespreken we dat architecten méér zijn dan ontwerpers en met Noortje Weenink hebben we het over emoties en mentale gezondheid in het onderwijs. Én we praten met architect Arna Mackic over haar ervaringen als hoofd architectuur bij de Rietveldacademie, en hoe het ook anders kan.

--


Architectuurpodcast Respons wil een plek creëren voor het onderzoeken en bespreekbaar maken van feministische vragen in architectuur. Het is een meerstemmig project geïnitieerd door Veerle Alkemade en Catherine Koekoek nadat ze in 2019 afstudeerden bij de master architectuur in Delft.
--
We komen graag in contact met méér stemmen die hun ervaringen in de architectuur met ons willen delen, zowel positief als negatief. We zijn te bereiken via instagram en email.
Wil je een seintje krijgen wanneer een nieuwe aflevering online staat? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief: responspodcast.substack.com/
Respons is trotse deelnemer van het Archined Lab, een initiatief waarin onafhankelijke, experimentele architectuurprojecten een podium krijgen. www.archined.nl/artikelen/categorie/lab/
Respons is tot stand gekomen met financiële steun van de Fleur Groenendijk Foundation.
Logo door Anne de Zeeuw.
www.instagram.com/re.spons/
responspodcast@gmail.com
--
Shownotes & referenties
Over cultuur op kunstacademies: https://www.instagram.com/p/CVxNnOws5mm/ https://futuress.org/magazine/calling-out-dutch-art-institutions/ https://www.nrc.nl/nieuws/2021/04/21/met-het-kunstonderwijs-is-iets-fundamenteel-mis-a4040683

Boeken:
Teaching to transgress, bell hooks (1994)
How to become a feminist design power tool, Hélène Frichot (2016)

Ook interessant over het veranderen van architectuuronderwijs & meer:
https://curatorialresearch.org/open-discussion

Na twee kritische afleveringen te hebben gemaakt over het treurig stemmende gebrek aan diversiteit in de architectuur, vonden we het wel tijd voor een lekker positieve aflevering. Hoe kan het dan wel? Feministisch werken, hoe doe je dat dan?

Paulien Bremmer hielp ons op weg: in de vorige aflevering suggereerde zij dat gebouwen die door een collectief zijn ontworpen, inclusiever en minder ongenaakbaar zijn dan gebouwen die bedacht zijn vanuit één hoofd. Maar de praktijk bleek weerbarstig, en die collectieven best moeilijk te vinden. Die puur positieve aflevering is er dus nooit gekomen.

Onze vragen over collectief en feministisch werken leidden niet tot eenduidige antwoorden maar tot een nieuwe zoektocht. We onderzoeken de relatie tussen collectief werken en de geschiedenis van democratisering en feminisme met ingenieur en onderzoeker Lidewij Tummers, die veel van wat er in het feminisme nu wordt besproken, al eens heeft meegemaakt in de vorige feministische golf. Met Willie Vogel en Davida Rauch hebben we het over hun ervaringen met samenwerken in allerlei vormen. En architect Hanneke Stenfert leert ons dat je jezelf niet onzichtbaar hoeft te maken, om andere stemmen te horen.

--

Architectuurpodcast Respons wil een plek creëren voor het onderzoeken en bespreekbaar maken van feministische vragen in architectuur. Het is een meerstemmig project geïnitieerd door Veerle Alkemade en Catherine Koekoek nadat ze in 2019 afstudeerden bij de master architectuur in Delft.

--

We komen graag in contact met méér stemmen die hun ervaringen in de architectuur met ons willen delen, zowel positief als negatief. We zijn te bereiken via instagram en email.

Wil je een seintje krijgen wanneer een nieuwe aflevering online staat? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief: https://responspodcast.substack.com/

Respons is trotse deelnemer van het Archined Lab, een initiatief waarin onafhankelijke, experimentele architectuurprojecten een podium krijgen. https://www.archined.nl/artikelen/categorie/lab/

Respons is tot stand gekomen met financiële steun van de Fleur Groenendijk Foundation.

Logo door Anne de Zeeuw.

www.instagram.com/re.spons/
responspodcast@gmail.com

--

Shownotes

The Tyranny of Structurelessness: https://www.jofreeman.com/joreen/tyranny.htm

Collecting Otherwise (HNI) : https://collectingotherwise.hetnieuweinstituut.nl/

De Marina van Damme Beurs: http://www.marinavandammenetwerk.nl/

Genomineerden Turner Prize: https://www.tate.org.uk/press/press-releases/turner-prize-shortlist-announced-0

Kritiek van één van de genomineerde collectieven op het TATE, dat de prijs uitreikt: https://www.theguardian.com/artanddesign/2021/may/12/collective-nominated-for-turner-prize-criticises-awards-main-sponsor