រកឃើញភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យពីរ​ដែលមាន​ធាតុផ្សំជាទឹកស្ទើរសុទ្ធសាធ

កាលពីពេលកន្លងមក យើងធ្លាប់​ស្គាល់តែភពពីរប្រភេទ​តែប៉ុណ្ណោះ គឺភពសិលា និង​ភពឧស្ម័ន។ កាល​ពីពេលថ្មីៗនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​បាន​រកឃើញ​ភពប្រភេទថ្មីមួយទៀត ស្ថិត​នៅ​ក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ គឺភពទឹក (ភពដែលមានធាតុផ្សំ​ភាគច្រើន​លើសលុបជាទឹក)។ ភព​ប្រភេទថ្មីនេះ ត្រូវ​បាន​គេ​រកឃើញ​នៅ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធផ្កាយ ឈ្មោះ Kepler-138។

ភពទឹកដ៏ចម្លែក​នេះ​ស្ថិត​នៅ​ចម្ងាយ ២១៨​ឆ្នាំ​ពន្លឺ​ពីភពផែនដី ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធផ្កាយ ឈ្មោះ Kepler-138 ​ហើយ​ភព​ នៅ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធផ្កាយ​នេះ ត្រូវ​បាន​រកឃើញ​ជាលើកដំបូង ដោយ​តេឡេស្កុបអវកាស​កេព្ល័រ (Kepler Space Telescope) កាល​ពី​ឆ្នាំ២០១៤​កន្លងទៅ។

មានទីតាំង​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​បណ្តុំផ្កាយ​ឈ្មោះ Lyra ផ្កាយ Kepler-138 គឺ​ជា​ប្រភេទ “កូនផ្កាយក្រហម” ឬ​​ជាភាសា​អង់គ្លេស​ថា « Red Dwarf » ឬ « M-Dwarf »។ ជាប្រភេទផ្កាយ​ដែល​មាន​ម៉ាស់​ស្រាល ពោលគឺ មាន​ម៉ាស់​ត្រឹមតែ​​ប្រមាណ​ជា​ពាក់កណ្តាល​ប៉ុណ្ណោះ​នៃ​ម៉ាស់​របស់​ព្រះអាទិត្យ ចំណែក​សីតុណ្ហភាព​នៅលើ​ផ្ទៃ​ខាងលើ​របស់​ផ្កាយវិញ​ក៏​មាន​ទាប​ជាង​ព្រះអាទិត្យ​យ៉ាងឆ្ងាយ​ផងដែរ គឺ​ត្រឹមប្រមាណ​ជិត ៤ពាន់​អង្សារ​ប៉ុណ្ណោះ ធៀបនឹង​ព្រះអាទិត្យ ដែល​មាន​រហូតដល់​ទៅ​ជិត ៦ពាន់​អង្សារ។

កាលពីឆ្នាំ២០១៤ តាមរយៈតេឡេស្កុបអវកាស​គេព្ល័រ គេ​បានរកឃើញ​ថា នៅ​ជុំវិញ​ផ្កាយ Kepler-138 មាន​ភព​ចំនួន​ ៣។ ទីមួយ គឺ​ភពដែល​ស្ថិត​នៅ​ប៉ែក​ខាង​ក្នុង​គេ​បង្អស់​ ឈ្មោះថា Kepler-138b ជាប្រភេទ​ភពសិលា​ដូចជាភពផែនដី​យើងនេះ​ដែរ ក៏ប៉ុន្តែ មាន​ម៉ាស់​ត្រឹម​ប្រហាក់ប្រហែល​នឹង​ម៉ាស់​របស់ភពអង្គារ។ ចំណែក​ភពទីពីរ និងទីបី គឺ Kepler-138c និង Kepler-138d ដែល​ជា​ប្រភេទភព​ដ៏ចម្លែក​ខុសគេ ខុសពីអ្វីដែល​គេ​ធ្លាប់​ឃើញ​មាន​កាល​ពីពេល​កន្លងមក ដោយ​តាមរយៈ​ការ​សិក្សាលម្អិត​​ទៅលើ​ទិន្នន័យ​ប្រមូលបាន​ដោយ​តេឡេស្កុបអវកាស​ហឺបល (Hubble) និង​តេឡេស្កុបអវកាសស្ពីតស័រ (Spitzer) អ្នក​វិទ្យាសាស្រ្ត​បាន​រកឃើញ​ថា ភពទាំងពីរនេះ គឺ​ជា​ប្រភេទភព​ដែលផ្សំឡើងដោយទឹក​។

នៅលើ​ភព Kepler-138c និង Kepler-138d ថ្វីដ្បិត​តែ​ស្នូល​ខាង​ក្នុង​គឺ​ជា​សិលា ក៏ប៉ុន្តែ ផ្ទៃខាងលើ​ត្រូវ​ហ៊ុំព័ទ្ធ​ទៅដោយ​ទឹក ដែល​មាន​ជម្រៅ​គិតជា​មធ្យម​រហូតដល់​ទៅ ២ពាន់​គីឡូម៉ែត្រ ពោលគឺ ជ្រៅជាង​ទឹកសមុទ្រ​នៅលើ​ភពផែនដីយើងនេះ​រហូតដល់​ទៅ​៥០០ដងឯណោះ។ ហើយ​គិតជាសរុប បរិមាណ​ទឹកសរុប​នៅលើ​ភពនីមួយៗ គឺ​មាន​យ៉ាងតិច​រហូតដល់​ទៅ ៥០% ឯណោះ នៃ​ទំហំសរុប​របស់​ភព។

ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត​មិន​រំពឹង​ថា Kepler-138c និង Kepler-138d នេះ​មាន​ទឹកសមុទ្រ​នៅ​ផ្ទៃផ្នែក​ខាង​លើ ​ដូច​នៅលើ​ភពផែនដី​របស់​យើង​នោះទេ។ ដោយសារ​តែ​ភពទាំងពីរនេះ​ស្ថិត​នៅ​ក្រៅ​តំបន់​អំណោយ​ផលដល់​ជីវិត (Habitable Zone) គឺ​​នៅ​កៀក​ខ្លាំងពេក​ទៅនឹង​ផ្កាយ ដូច្នេះ វា​ត្រូវ​មាន​សីតុណ្ហភាព​ខ្ពស់​ដល់​កម្រិតមួយ ដែល​ធ្វើ​ឲ្យទឹក​ត្រូវ​ហួត ក្លាយ​ទៅ​ជា​ចំហាយទឹក​យ៉ាងក្រាសឃ្មឹក​នៅ​ស្រទាប់​ខាងលើ ហើយទាល់​តែ​ចុះ​ជ្រៅ​ទៅ​ស្រទាប់ខាងក្នុង ទៅដល់​កន្លែង​ដែល​មាន​សម្ពាធ​ខ្ពស់ ទើប​អាច​មាន​ទឹក​នៅ​ក្នុង​សភាព​រាវ​បាន។

ក្រៅពី​ការរកឃើញ​ថា ភព Kepler-138c និង Kepler-138d ជាភព​ដែលផ្សំឡើង​ដោយ​ទឹក ទិន្នន័យ​ពី​តេឡេស្កុបហឺបល និង​ស្ពីតស័រ​ក៏​បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​ផងដែរ​ថា នៅ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធផ្កាយ Kepler-138 នេះ មាន​ភពទីបួន​មួយទៀត ដែល​គេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថា Kepler-138e។

Kepler-138e ដែលមាន​ម៉ាស់​ត្រឹមប្រមាណ​ជា​ពាក់កណ្តាល​ផែនដី មាន​គន្លង​ស្ថិត​នៅ​ខាងក្រៅគេបង្អស់ ដោយ​ត្រូវ​ធ្វើ​ដំណើរ​មួយជុំ​ផ្កាយ​ក្នុងរយៈពេល ៣៨ថ្ងៃ ពោលគឺ យូរជាងគេ​បើធៀបនឹង​ភព៣ផ្សេងទៀត គឺ Kepler-138d ធ្វើ​ដំណើរមួយជុំផ្កាយ​ក្នុងរយៈពេល ២៣ថ្ងៃ, Kepler-138c ១៤ថ្ងៃ ហើយ​ Kepler-138b អាច​ធ្វើ​ដំណើរ​បាន​មួយជុំផ្កាយ ដោយ​ចំណាយពេល​ត្រឹមតែ​១០ថ្ងៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

គិតមកត្រឹមពេលនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត​បាន​សន្និដ្ឋាន​ថា ភព Kepler-138e នេះ ​មានគន្លង​ស្ថិត​​​នៅ​ក្នុង​តំបន់​អំណោយផល​ដល់​ជីវិត ឬ Habitable Zone ក៏ប៉ុន្តែ ដោយសារ​តែ​ការ​សិក្សា​កំពុង​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ដំណាក់កាល​បឋម​នៅឡើយ ដូច្នេះ គេ​នៅមិនទាន់​អាច​កំណត់​បាន​ច្បាស់លាស់នៅឡើយ​ទេ​ថា តើ​ Kepler-138e មាន​ស្រទាប់​បរិយាកាស ឬ​ក៏​មាន​ទឹក​នៅលើ​ផ្ទៃដី​ដែរ​ឬ​ក៏​យ៉ាងណា៕