SBS Karen - အဲးစ်ဘံအဲးစ် ကညီ

Independent news and stories from SBS Audio, connecting you to life in Australia and Karen-speaking Australians. - တၢ်လၢအလီၢ်အိၣ်လၢနကဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤခဲလၢာ် ဘၣ်ဃးတၢ်အိၣ်မူဖဲကီၢ်အီစ-တ့လယါအပူၤ- တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်၊ တၢ်သံကွၢ်သံဒိးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လၢအဘၣ်ဃးဒီး နၦၤတ၀ၢ သ့ၣ်တဖၣ်။

  1. 1D AGO

    ပှၤထူလံၤဖိ အကစၢ်တဖၣ် မၤတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ဝ့ၢ်လိဒိၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်ကဒါက့ၤ အူလူရူ (Uluru) ပှဲၤထီၣ် အနံၣ်

    ပှၤထူလံၤဖိအကစၢ် Anangu ကလုာ်ဒူၣ် မၤဝဲတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤကဒါအဝဲသ့ၣ် အူလူရူ ခးထး ကၠူထး သ့ၣ်ပှၢ်ပျံၤကွီၤ — Uluru Kata Tjuta National Park ဆူအဝဲသ့ၣ် အပှၤကလုာ်အစုပူၤ ပှဲၤထီၣ်အနံၣ် ၄ဝ န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်ကဒါက့ၤအံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်မၤနီၣ်အလီၢ်ကျဲဖးဒိၣ်တခါ လၢပှၤထူလံၤဖိ အဘီးရကၠ့းနၢၤ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ခွဲးယာ် ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်အပူၤ ဒီး မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပာ်ပနီၣ် ပှၤထူလံၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး Country ကီၢ် အဘၢၣ်စၢၤ အတၢ်ဘျးစဲအိၣ်အသဟီၣ်ဆူၣ်မးန့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်နီၣ် မၤလၤကပီၤလီၤဆီအံၤ ပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်ဒီး ပှၤထူလံၤဖိအကစၢ် Anangu ကလုာ်ဒူၣ် ခၢၣ်စးခွံဂၤ အတၢ်လဲၤဆူ ဝ့ၢ်လိဒိၣ်, လၢအမ့ၢ်ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ အလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီး အီစထြ့လယါကီၢ် High Commissioner ဆူ ကီၢ်ယူၤခ့ၣ် Stephen Smith, ဒီး ကစီၤပၤ ခၠါလ်, ဒ်အမ့ၢ် တၢ်မၤတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်အမူး လၢအဖိသဲစးတၢ်ဘျၢန့ၣ်လီၤ.

    11 min
  2. 5D AGO

    ခွဲးယာ်ဟံးဒိသဲစးလၢကဒီသဒၢ တၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်လၢယီၣ်ကူၣ်ဆး (AI) အတၢ်ခူၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ထၢဖှိၣ်

    အဲးလ်ဘနံးဆံး ပဒိၣ်ဟ့ၣ်လီၤဝဲ အီစထြ့လယါ ပှၤကူၣ်သ့လၢ ဒွဲလၤသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်မၤနၢၤဖးဒိၣ်တခါ မ့ၢ်လၢအပာ်လီၤ တၢ်ဆၢတဲာ် တဲာ်တဲာ်ဖျုဖျု လၢအပဲၤလီၤတဲာ်ကွံာ်ဝဲ တၢ်ပျဲလၢ တၢ်ကဟံးန့ၢ်ကလီ နီၣ်ကစၢ်ပၢ တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒီး သူအီၤလၢ တၢ်မၤလိ ယီၣ်ကူၣ်ဆး—AI တၢ်အဒိ (models) သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသ့တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ပတြၢၤဝဲ တၢ်ဆၢတဲာ်အံၤတဘျီဃီ ဒီးစံးဝဲဒၣ် လၢအမ့ၢ် ခီၣ်ခါအရ့ဒိၣ်တခါ လၢတၢ်လဲၤကျဲဆူအဘၣ်တကပၤအဂီၢ်, ဒီးမ့ၢ်ဝဲကျဲဒါလီၤအသးတခါလၢ Copyright and AI Reference Group, ခွဲးယာ်ဟံးဒိဒီး AI တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဒိးသန့ၤကရူၢ်အဂီၢ် ဒီး မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ခီၣ်ခါဆူညါတခါအဂီၢ် လၢတၢ်မၤသီထီၣ်ဂ့ၤထီၣ် အီစထြ့လယါကီၢ် ခွဲးယာ်ဟံးဒိသဲစးတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

    10 min
  3. OCT 28

    Understanding treaty in Australia: What First Nations people want you to know - တၢ်နၢ်ပၢၢ်တၢ်အၢၣ်လီၤလံာ်ဃံးဃာ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ: ပှၤထူလံၤဖ

    Australia is home to the world’s oldest living cultures, yet remains one of the few countries without a national treaty recognising its First Peoples. This means there has never been a broad agreement about sharing the land, resources, or decision-making power - a gap many see as unfinished business. Find out what treaty really means — how it differs from land rights and native title, and why it matters. - အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤလၢအသးပှၢ်ကတၢၢ်အိၣ်ဆိးအဟံၣ်အဃီ, နာ်သက့ ပၣ်ဃုာ်ဒံးဝဲဖဲ ထံကီၢ်စှၤကိးဘ့ၣ်ဒဲးအကျါ လၢအတအိၣ်ဒီး တၢ်အၢၣ်လီၤလံာ်ဃံးဃာ် လၢတၢ်ပာ်ပနီၣ်အပှၤထူလံၤဖိန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်ဝဲ ဘၣ်ဃး တၢ်နီၤလီၤဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်, တၢ်အိၣ်ယၢၤသ့ၣ်တဖၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်အတၢ်စိကမီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်သးလီၤပလိာ်တအိၣ်နီတဘျီဒံးဘၣ် — လၢပှၤအါဒံအါဂၤထံၣ်အီၤဒ်အမ့ၢ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအတဝံၤတတဲာ်ဒံးဘၣ်တခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်အၢၣ်လီၤလံာ်ဃံးဃာ်အခီပညီနီၣ်နီၣ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၢ် — လီၤဆီလိာ်အသးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ခွဲးယာ်ဒီး ထူထံးခိၣ်တီဒ်လဲၣ်, ဒီး ဘၣ်မနုၤအရ့ဒိၣ်လဲၣ်န့ၣ် ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်အီၤဖဲအံၤတက့ၢ်.

    11 min
  4. OCT 27

    Trump, ပနံာ်တၢ်ကၤဒီးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဂ့ၢ်ဝီ: ASEAN တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်ဖဲမလ့ရှါကီၢ်ဘၣ်တၢ်မၤအီၤအဖၢမုၢ်

    ခဲကနံၣ်အံၤ အၣ်စံၣ်ယၣ်—ASEAN တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် ၄၇ဝီတဝီန့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲ မလ့ရှါကီၢ်အဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအပူၤ တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ အကပာ်တၢ်ပညိၣ်လီၤဖဲ တၢ်မၤပနံာ်တၢ်ကၤ ဒီး ဟီၣ်ကဝီၤ ဘံၣ်ဘၢဂ့ၢ်ဝီအပူၤ — ဒီးကီၢ်အမဲရကၤကီၢ်ခိၣ် Donald Trump စ့ၢ်ကီး ထီၣ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် Anthony Albanese စ့ၢ်ကီးထီၣ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အံၤဒီး စံးဝဲလၢ အဝဲအတၢ်ပညိၣ်လၢတၢ်လဲၤတဘျီညါအံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဒီး တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ ပှၤအီစထြ့လယါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

    8 min
  5. OCT 26

    တၢ်ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲး. တၢ်အိၣ်ခူသူၣ်. တၢ်တဲဖျါ. အိၣ်ဆိးပှဲၤဒီးပူၤဖျဲးဖဲပှၤမၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးဒုး

    ပၢၤကီၢ်လၢအခီဆၢထီဒါ တၢ်မၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးသနူ သကုၤအီစထြ့လယါကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ စးထီၣ်မၤဝဲ တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအသီတခါ လၢအတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဒုးသ့ၣ်ညါပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လၢအဘၣ်ဃး ဖဲတၢ်ဒုးထီဒါတၢ်လၢအအိၣ်ဒီးကျိစုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဒီသဒၢလီၤအနီၣ်ကစၢ်အသးဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဂ့ၢ်ဝီပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ်အံၤစံးဝဲဒၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ အိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်ကမၤတၢ်ဒုးထီဒါလၢအပၣ်ဃုာ်ဒီးစုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲတၢ်လီၢ်လၢပှၤအိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်အါသ့ၣ်တဖၣ်ကျါ, ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ထံကီၢ်အံၤ တၢ်မၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကး အတၢ်ဒုးထီဒါတၢ်န့ၣ် အိၣ်ဒ်ဝဲဖဲမၤအသးသ့အပတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

    7 min

About

Independent news and stories from SBS Audio, connecting you to life in Australia and Karen-speaking Australians. - တၢ်လၢအလီၢ်အိၣ်လၢနကဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤခဲလၢာ် ဘၣ်ဃးတၢ်အိၣ်မူဖဲကီၢ်အီစ-တ့လယါအပူၤ- တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်၊ တၢ်သံကွၢ်သံဒိးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လၢအဘၣ်ဃးဒီး နၦၤတ၀ၢ သ့ၣ်တဖၣ်။

More From SBS Audio