We hebben de schurk nog niet gevonden

Maike Klip werkt bij DUO als digitaal strateeg en onderzoeker. Ze werkte mee aan de CoronaMelder app en deed onderzoek naar de rol van begrip bij de overheid. Ze deed een master design research aan de Willem De Kooning Academie en studeerde af met een 10. Ze heeft dus wel wat te vertellen!

We vroegen haar naar de overheid: hoe kunnen de mensen die er werken zo aardig zijn, maar de overheid als geheel soms zo slecht? En is er een gebrek aan empathie en menselijkheid binnen de overheid?

Maike vertelt dat er geen Schuldige Schurk is, en ze legt uit hoe het zit met rechtmatig en behoorlijk. En dat is belangrijk, want de overheid kan niet zomaar freestylen en intuïtief op anekdotes gebaseerd handelen. Ze voeren de wet uit en moeten dat zo goed mogelijk doen. Is er daarbinnen dan nog ruimte voor de menselijke maat? Ja, steeds meer. Maike heeft daar met haar collega’s een paar mooie oplossingen voor bedacht.

Het was een vrolijk en optimistisch gesprek. Hoogtepunt was een uitroep van Maike: ‘Ik vind het fantastisch om een ambtenaar te zijn!’ Inmiddels hopen Vasilis en Astrid stiekem dat hun studenten kiezen voor een baan als ambtenaar. Daar is pas veel te ontwerpen!

Vanaf mei heeft Maike een geweldige nieuwe baan. Wil je weten wat? Luister dan naar de podcast. (Hallo clickbait!)

Shownotes

• Maike’s onderzoeksblog naar de begripvolle ambtenaar
• De eindpublicatie van het onderzoek naar de Begripvolle Ambtenaar.
• Maike Klip op Twitter.

Transcriptie

[Intromuziek van xyce]

Vasilis: Wat bij mij enorm blijft hangen omdat het me enorm aanspreekt is dat er andere manieren moeten komen om onderzoeken te publiceren als conclusie kan je dus ook een pot met peper presenteren in plaats van een PowerPoint.

Astrid: Wat ik meeneem is dat verhalen vertellen een hele belangrijke, krachtige vorm is, dat we over empathie dat we dat groot moeten maken, maar daar wel zorgvuldig in moeten zijn, dat de schurk eigenlijk nog niet gevonden is. Welkom bij de podcast van Astrid Poot, dat ben ik en Vasilis van Gemert waarin wij onderzoek doen naar de rol van ethiek in ons vak van de ontwerper. Wij zijn heel erg blij en tevreden want we hebben vandaag Maike Klip op bezoek in onze podcast. Maike is digitaal strateeg en ontwerper bij de overheid. Ze werkt bij de deinst uitvoering onderwijs en werkte mee aan de coronamelder app. Ze kreeg een 10 voor haar masteronderzoek naar de begripvolle ambtenaar. Maike schrijft en deelt veel. In een van haar eerste blogs praat ze over de overheid. De overheid is tegenwoordig voor het grootste deel een computer, een computer waarmee burgers in Nederland hun zaken moeten regelen. Als je bij de overheid werkt kleeft de hardnekkig gedachte aan je dat je werk gaat om wetten en regels uitvoeren, als je bij de digitale overheid werkt is het makkelijk om dag in dag uit te vergeten dat je werk niet gaat over een website of een applicatie. Natuurlijk wetten en systemen zijn onderdeel van je werk maar het is niet de essentie. De essentie van je werk is de burger, de mensen in Nederland. Dan citeert ze Marleen Stikker, technologie is een culturele artefact en technologie is mensenwerk. Wij ontwerpen technologie en technologie weerspiegelt onze culturele en politieke waarden. Begrijpen hoe dat eruit ziet en hoe dat beter kan is het werk van Maike. Hoe komt het dat ambtenaren vaak fijne gewone mensen zijn maar de overheidsdienstverlening star en onpersoonlijk. Is de ambtenaar een instrument of een mens. En de ultieme taak die Maike zichzelf stelt, hoe maken we de dienstverlening zo goed, dat het is alsof je een vriend aan het helpen bent. We praten met Maike over ethiek in grote systemen en grote organisaties. Welkom Maike, heel fijn dat je onze gast wilt zijn, waarom werk je bij de overheid.

Maike: Ja, dank je wel. Waarom werk ik bij de overheid. Ja, dat heb je eigenlijk net al zelf verteld. Ik vind het super leuk om bij de overheid te werken, want het heeft gewoon heel veel zin wat ik doe, denk ik, ja. Beetje misschien een kort antwoord maar ik vind het gewoon echt heel zinvol en daarom ook heel erg leuk om daar te werken.

A: En zinvol omdat je heel concreet het voor mensen beter maakt.

M: Zinvol omdat ik denk dat het werk wat ik doe, wat wij doen, met z’n allen heel belangrijk is en juist eigenlijk om al die redenen die je net zei. Kijk, bij de overheid ben je altijd verbonden, je kunt niet zeggen dat je niet meer met de overheid verbonden wilt zijn en ik zie ook heel veel mis gaan, dus dat vind ik ook heel belangrijk om daar iets aan te doen. En juist omdat die verandering zo nodig is nou vind ik het gewoon heel erg zinvol om daar te werken en ik vind het, ik merk ook, weet je leuk werk is vaak als je iets vindt wat waarde heeft voor, wat je kan toevoegen maar ook waar je goed in bent en wat je leuk vindt. En ik heb gewoon de mazzel dat ik bij de overheid iets heb gevonden wat ik, wat niet alleen waarde heeft en wat ik niet alleen leuk vind, maar wat ik ook goed kan, dus daar heb ik eigenlijk denk ik ook gewoon zelf ontzettend veel mazzel mee gehad. Ja.

A: Of heb je het voor jezelf ook georganiseerd want hoe nieuw is de manier van denken die jij brengt binnen het team. Je werkt er al een flinke periode bij was het nieuw toen je daar begon jouw manier van denken?

M: Nee, sterker nog toen ik ja ik denk dat ik alles wat ik nu weet geleerd heb bij . Toen ik, ik ben bij ooit begonnen op de communicatieafdeling als content manager, heel klassiek, een websiteje beheren, tekst toevoegen, plaatjes toevoegen, zo een beetje, wat we allemaal een beetje deden in de jaren 2000. Maar niet zo heel veel vragen erbij gewoon nou je wilt een website, ik maak een website klaar. En het had toen een heel erg leuk team, het team en bij wordt dat heel vaak het Uggs-team genoemd en soms zelfs met dubbel geschreven jammer genoeg maar dat waren zulke leuke mensen en die zaten op de 14e maar ik zat op de 9e bij de communicatieafdeling en ik ging op een gegeven moment steeds vaker met die mensen lunchen en ze waren zo gezellig. Ik denk ja shit ik wil gewoon bij die afdeling, maar ik wist helemaal niet wat was. En mijn man, Jasper, die heeft dat ooit gestudeerd human technology in Groningen dus die had nog wat boeken in de kast staan, dus ik die boeken lezen ’s avonds en toen op een gegeven moment kwam er een plekje vrij en toen zochten ze een onderzoeker en toen dacht ik nou weet je ik heb journalistiek gestudeerd ik kan wel wat onderzoeken, dat doe ik wel. En zo ben ik er een beetje binnengekomen. En ik weet nog een allereerste afspraak die ik had met een collega John en die ging me uitleggen wat was, human centered design. Nou dat was echt nieuw voor mij en dat heb ik allemaal bij geleerd. En wat ik zo tof vind van is dat weet je ik heb nu zes jaar op die afdeling gewerkt en ja weet je dat heeft me echt enorm gevormd in hoe ik naar de overheid kijk en ook hoe je dat beter kan maken, maar ik heb ook alle ruimte gekregen om niet alleen te leren wat ik wist maar ook om het vervolgens verder te brengen en nog meer uit te breiden en ook extern, weet je wel, ik heb dezelfde opleiding als Vasilis gedaan, de design master aan de Willem de Koning en om ook die kennis weer allemaal ons team en onze organisatie binnen te brengen, dus dat, dus nee mijn denkwijze is zeker niet uniek maar ik vind het wel leuk dat ik alle ruimte heb gekregen om dat vervolgens ook weer verder te brengen en nog breder te maken dan alleen maar ons team.

V: En dat team dat is natuurlijk een uniek team binnen zelf denk ik want zelf is natuurlijk veel groter dan het team en het communicatieteam en zit daar dan een groot contrast misschien tussen jouw directe collega’s bij en de laten we zeggen de, jullie zijn dan misschien een soort interface tussen […] zijn jullie niet een interface tussen de mensen en de dienst?

M: Tot op zekere hoogte wel, maar niet het enige interface. Ik denk dat, kijk wij zijn echt een digitaal team, je hebt natuurlijk heel veel andere interfaces, we hebben een enorm grote helpdesk afdeling. Nou, die mensen kunnen je ook echt alles vertellen over wat er mis gaat bij studenten en scholen, dat is ook een interface natuurlijk een soort verbinding. Weet je, toen ik, voordat ik die master ging doen, toen had ik soms best wel een beetje een aanname over collega’s, onterecht, dat weet je ik zat altijd vrij aan het eind van het proces mijn werk te doen. Dus dan was er een wet al helemaal af en een systeem was al helemaal af en dan mocht ik op het eind nog eens gaan testen hoe de mensjes ermee overweg konden. Nou dan kwam ik natuurlijk terug met een bak feedback maar daar konden we heel vaak niets mee, ja me konden de knoppen een beetje aanpassen of de tekst wat begrijpelijker maar dat systeem was al opgezet en die wet die is al helemaal af en die moet gewoon uitgevoerd dus een heleboel feedback was van ja maar daar gaan we niet over, of dat kan niet meer of nou dat zetten we op de back log onderin, weet je wel dat komt ooit wel weer. En toen had ik dus een aanname van ja weet je mijn collega’s het kan ze gewoon niet schelen, ze zijn gewoon niet zo begripvol en toen ik de laatste twee jaar, drie jaar dus ook dat onderzoek heb gedaan naar welke rol speelt begrip bij de overheid en hoe zijn wij begripvolle ambtenaren, hoe doen wij ons werk, welke keuzes maken wij. Nou, ik kon niet meer, I couldn’t be more wrong zeg maar, want het zijn echt allemaal super leuke mensen en ze zijn wel heel begripvol alleen het is veel complexer