🌟Ο Δημήτρης Ψαθάς, με το αλάνθαστο μάτι του σατιρικού παρατηρητή, γράφει το «Κάτω οι Κλέφτες» (ή «Φωνάζει ο Κλέφτης») το 1958, μια πικρή κωμωδία που, πίσω από το καυστικό της γέλιο, κρύβει έναν βαθύ στοχασμό πάνω στην ελληνική ψυχή, τη διαφθορά και την αιώνια πάλη ανάμεσα στο «πρέπει» και στο «βολεύει». Η υπόθεση μοιάζει απλή· όμως η απλότητά της είναι το εργαλείο που ξεσκεπάζει τη σύνθετη υποκρισία μιας ολόκληρης κοινωνίας. Ο Τιμολέων Λάμπρου, ένας φαινομενικά κοινός υπάλληλος, είναι η προσωποποίηση της έντιμης συνείδησης. Χάνει δουλειές, φίλους και ευκαιρίες γιατί αρνείται να γίνει συνένοχος. Η αρετή του τον κάνει φτωχό, μα ποτέ ταπεινωμένο. Και το ειρωνικό σύμπαν του Ψαθά, τον βάζει να βρει ένα πορτοφόλι γεμάτο χρήματα, για να τον δοκιμάσει: θα το κρατήσει ή θα το επιστρέψει; Η απάντηση είναι τόσο ελληνική όσο και αιώνια· το κρασί του δίνει θάρρος να κάνει το σωστό. Η πλοκή χτίζεται σαν λαϊκό δράμα με ρυθμό και κωμική ένταση. Η Λία, γυναίκα του στρατηγού, εγκλωβισμένη ανάμεσα στην κοινωνική επίφαση και στην οικογενειακή ντροπή, παλεύει να κρύψει το ψέμα του αδελφού της — ενός μικρού απατεώνα που ζει εις βάρος του δημοσίου, ακριβώς όπως τόσοι άλλοι «καλοβολεμένοι» της μεταπολεμικής Ελλάδας. Η διαφθορά είναι οικογενειακή υπόθεση και ο Ψαθάς την παρουσιάζει με την ακρίβεια ανατόμου και τη χάρη λαϊκού γελωτοποιού. 🎭 Οι χαρακτήρες Ο Τιμολέων Λάμπρου είναι ο καθρέφτης του λαού· ένας άνθρωπος που πίνει λίγο κρασί για να πει τη μεγάλη αλήθεια. Δεν είναι ήρωας, μα ένας απλός Έλληνας που θέλει να κοιμάται ήσυχος. Η γυναίκα του στρατηγού, με εκείνη την ευγένεια που κρύβει αγωνία, είναι η προσωποποίηση της γυναικείας ευφυΐας και ενοχής, μια γυναίκα που παλεύει να σώσει το σπίτι της με το ψέμα, ενώ βαθιά μέσα της ποθεί την κάθαρση. Ο στρατηγός, αυστηρός, ευθυτενής, μα πνευματικά τυφλός, συμβολίζει την εξουσία που δεν βλέπει, γιατί δεν θέλει να δει. Ο αδελφός της, μικροαπατεώνας με μεγάλη αυτοπεποίθηση, εκπροσωπεί εκείνον τον τύπο του Έλληνα που θεωρεί τη μίζα εξυπνάδα και την τιμιότητα... κουταμάρα. Οι υπηρέτες, οι φίλοι, οι «παράγοντες» και οι «γνωστοί» συμπληρώνουν την ανθρώπινη τοιχογραφία του Ψαθά· όλοι μιλούν για ηθική, μα λίγοι την αντέχουν. 🎙️ Ηχητική απόδοση: Ακούγονται οι φωνές των Αντώνη Αντωνίου, Κατερίνας Γιουλάκη, Γιάννη Γκιωνάκη, Τζέσης Παπουτσή, Λιάνας Χαλκιά, Μίμη Χρυσομάλλη, Χρήστου Ζορμπά, Δημήτρη Τζουμάκη και Πολύκαρπου Πολυκάρπου — μια σπάνια ηχογράφηση που αναδεικνύει όλη τη ζωντάνια και το λαϊκό χιούμορ του Ψαθά. 🔍 Ψυχολογική Ανάλυση Το έργο δεν είναι απλώς μια κοινωνική σάτιρα· είναι ψυχογράφημα της ενοχής. Η τιμιότητα, λέει ο Ψαθάς, δεν είναι αρετή εκ φύσεως — είναι απόφαση, και συχνά πληρώνεται ακριβά. Ο Τιμολέων δεν γεννήθηκε άγιος· έγινε, μέσα από τη διαρκή του σύγκρουση με τον φόβο. Το κρασί λειτουργεί σαν «μυστήριο», σαν κοινωνικό άγιο ποτήρι, που του δίνει το κουράγιο να πει την αλήθεια όταν όλοι σωπαίνουν. Η ψυχολογία του θυμίζει εκείνη του λαϊκού ανθρώπου που, μεταξύ του βολέματος και της συνείδησης, επιλέγει το δεύτερο, γνωρίζοντας πως θα πονέσει. 🕰️ Ιστορικό Πλαίσιο Η δεκαετία του ’50 στην Ελλάδα είναι εποχή ανασυγκρότησης, μα και διαφθοράς. Ο Ψαθάς γράφει μέσα σε ένα περιβάλλον όπου οι λέξεις «διορισμός» και «μέσο» είχαν γίνει δεύτερη φύση του Έλληνα. Η χώρα βγαίνει από τον Εμφύλιο, μα όχι από τη νοοτροπία της «αρπαχτής». Το έργο είναι πολιτική κωμωδία χωρίς να είναι κομματική· μιλά για την ηθική, όχι για την ιδεολογία. Κι αυτό την κάνει διαχρονική. Σήμερα, εξήντα χρόνια μετά, ο ήχος της φράσης «Φωνάζει ο κλέφτης!» ακούγεται πιο δυνατός από ποτέ. Όταν οι ίδιοι που παρανομούν φωνάζουν για νομιμότητα, η σάτιρα του Ψαθά μοιάζει να προβλέπει το αύριο. 💡 Μήνυμα του έργου Η τιμιότητα δεν είναι ρομαντισμός· είναι επανάσταση. Κι αν ο κόσμος γύρω σου γελά με την αρετή, ο Ψαθάς σού ψιθυρίζει: «Γέλα πρώτος· έτσι τους αποδυναμώνεις». Ο τίμιος...
